1,7 triệu người di cư khỏi miền Tây trong vòng một thập kỷ, phản ánh áp lực ngày càng lớn từ biến đổi khí hậu, sinh kế bấp bênh và mô hình tăng trưởng chậm đổi mới của Đồng bằng sông Cửu Long, theo báo cáo mới của Ngân hàng Thế giới.
- Nam thanh niên biệt danh; “Lưu Bị” bị phạt vì báo tin giả đến cơ quan công an
- Hé lộ hai va-li tiền và “đi đêm” thâu tóm đất vàng Bến Vân Đồn
- Cục CSGT chỉ ra 14 bất cập cao tốc Đà Nẵng Quảng Ngãi
Đồng bằng sông Cửu Long trước “ngã rẽ quan trọng”
Chiều 17/12 tại Cần Thơ, Ngân hàng Thế giới (WB) công bố báo cáo chuyên đề “Ở lại hay di cư: Cuộc sống vùng Đồng bằng sông Cửu Long ở Việt Nam”. Theo bà Mariam J. Sherman, Giám đốc WB tại Việt Nam, Campuchia và Lào, ĐBSCL đang đứng trước một bước ngoặt lớn sau nhiều năm chịu tác động chồng chéo từ biến đổi khí hậu, suy giảm kinh tế và các cú sốc xã hội.
Từ năm 2018, hạn hán, xâm nhập mặn nghiêm trọng, tiếp đến là đại dịch Covid-19 đã khiến hàng loạt hộ gia đình chưa kịp phục hồi thì đã cạn kiệt nguồn lực. Nhiều gia đình buộc phải bán tài sản, tiêu hao tiết kiệm và rơi vào tình trạng dễ tổn thương kéo dài.
Báo cáo cũng chỉ rõ nghịch lý phát triển của vùng: nông nghiệp vẫn là sinh kế chủ đạo nhưng không còn giữ vai trò động lực tăng trưởng, trong khi đầu tư tư nhân và công nghiệp – dịch vụ phát triển chậm. Đáng chú ý, gần một nửa dân số ĐBSCL đang sinh sống tại các khu vực có rủi ro cao về lũ lụt, hạn hán, xâm nhập mặn và sụt lún đất.
Di cư không phải lựa chọn đối nghịch
Theo WB, tiêu đề “Ở lại hay di cư” không đặt người dân trước hai lựa chọn loại trừ lẫn nhau, mà hướng đến mục tiêu lớn hơn: tạo điều kiện để người dân có cuộc sống an toàn, ổn định và chủ động thích ứng, dù họ quyết định ở lại hay rời đi.
Trong 10 năm qua, gần 1,7 triệu người đã rời ĐBSCL, chủ yếu do điều kiện sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản ngày càng khó khăn. Việc vùng nằm gần các trung tâm việc làm lớn như TPHCM cũng khiến dòng di cư trở nên mạnh mẽ hơn.
Khảo sát đời sống ĐBSCL năm 2024 cho thấy khoảng 14% hộ gia đình có ít nhất một người di cư, chủ yếu để tìm kiếm việc làm. Đối với nhiều hộ thu nhập thấp, tiền gửi về từ người thân đi làm xa trở thành nguồn thu quan trọng, giúp bù đắp thiệt hại do thiên tai và biến động sinh kế.
Năm lĩnh vực chính sách ưu tiên cho tương lai vùng
Ngân hàng Thế giới đề xuất 5 nhóm chính sách then chốt nhằm nâng cao khả năng thích ứng và phát triển bền vững cho ĐBSCL:
Thứ nhất, đầu tư mạnh vào giáo dục và phát triển kỹ năng, đặc biệt cho thanh niên.
Thứ hai, hiện đại hóa nông nghiệp theo hướng giảm lao động, tăng giá trị và khả năng chống chịu.
Thứ ba, đầu tư hạ tầng địa phương để thu hút doanh nghiệp, tăng kết nối và giảm chi phí giao dịch.
Thứ tư, thúc đẩy di cư an toàn, tự nguyện như một chiến lược thích ứng.
Thứ năm, xây dựng hệ thống an sinh xã hội linh hoạt, hỗ trợ các nhóm dễ bị tổn thương.
WB khẳng định sẽ tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam thông qua các dự án về giao thông, quản lý đất và nước nhằm nâng cao khả năng chống chịu của toàn vùng.
Ba định hướng lớn để ĐBSCL “sống tốt hơn”
Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương nhấn mạnh: vấn đề cốt lõi của ĐBSCL không phải là “ở lại hay di cư”, mà là làm sao để người dân “sống tốt hơn” ở bất cứ đâu.
Ông đề xuất ba định hướng trọng tâm: hoàn thiện thể chế điều phối vùng; chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh, giá trị cao và bền vững; lấy con người làm trung tâm của chiến lược phát triển và thích ứng.
Chủ tịch UBND TP Cần Thơ Trương Cảnh Tuyên bày tỏ kỳ vọng trong 10–20 năm tới, ĐBSCL sẽ trở thành vùng đáng sống, nơi người dân được thụ hưởng đầy đủ cả về vật chất lẫn tinh thần, từ đó thay đổi căn bản câu chuyện di cư.
Theo: Dân Trí