Đột quỵ ở tuổi 22 do xuất huyết não từ dị dạng mạch máu là hồi chuông cảnh báo nguy cơ đột quỵ ngày càng gia tăng ở người trẻ.
Đột quỵ ở tuổi 22 do dị dạng mạch máu não bẩm sinh
Loan, 22 tuổi, nhập cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội trong tình trạng hôn mê sâu, mất phản xạ, chỉ số tri giác chỉ đạt 6 điểm (mức bình thường là 15). Đồng tử trái giãn 4 mm và không còn phản xạ ánh sáng, đồng tử phải 3 mm đáp ứng yếu, kèm liệt cả hai bên cơ thể.
Kết quả chụp CT sọ não cho thấy khối máu tụ cấp tính kích thước lớn tại bán cầu não trái, khoảng 78×59×57 mm. Tình trạng phù não lan rộng gây chèn ép lều tiểu não trái, dẫn đến thoát vị thái dương trong và đè ép thân não. Ngoài ra, lớp máu dưới màng cứng ở bán cầu trái dày khoảng 7,5 mm. Nguyên nhân được xác định là do vỡ khối dị dạng mạch máu não.
TS.BS Nguyễn Đức Anh, Trưởng khoa Ngoại Thần kinh – Cột sống, cho biết đây là ca xuất huyết não rất nặng, nguy cơ tử vong cao nếu không can thiệp kịp thời. Khối dị dạng mạch vỡ gây chảy máu ồ ạt, tụ máu lớn trong não, làm tăng nhanh áp lực nội sọ.
Phẫu thuật vi phẫu đối mặt nhiều thách thức
Trước tình trạng nguy kịch, các bác sĩ chỉ định phẫu thuật vi phẫu mở hộp sọ khẩn cấp nhằm lấy bỏ toàn bộ khối máu tụ, xử lý triệt để dị dạng mạch máu, cầm máu và bảo tồn tối đa cấu trúc thần kinh.
Êkíp phẫu thuật mở một phần xương sọ tại vị trí tổn thương, sử dụng kính vi phẫu bóc tách các lớp màng và tiếp cận ổ máu tụ qua nhu mô não. Theo TS.BS Đức Anh, ca mổ gặp nhiều thách thức do khối máu tụ nằm sâu, gần vị trí mạch máu đã vỡ, nguy cơ chảy máu thứ phát rất cao.
Bên cạnh đó, phù não nặng và áp lực nội sọ tăng khiến não phù, làm hạn chế tầm quan sát trong phẫu thuật. Việc thao tác đòi hỏi độ chính xác cao để tránh làm tổn thương thêm mô não lành, giảm thiểu di chứng về vận động và nhận thức sau này.
Sau hơn 4 giờ phẫu thuật căng thẳng, êkíp đã lấy trọn khối máu tụ, kiểm soát hoàn toàn các điểm chảy máu. Người bệnh được điều trị tích cực sau mổ nhằm giảm phù não, ổn định huyết động và phòng ngừa biến chứng huyết khối.
Cảnh báo xu hướng gia tăng ở người trẻ
Sau một tuần điều trị, Loan thoát khỏi tình trạng nguy kịch và dần ổn định. Người bệnh bắt đầu chương trình phục hồi chức năng với các bài tập cá nhân hóa nhằm cải thiện vận động và chức năng nhận thức. Sau 30 ngày, tri giác cải thiện rõ rệt, sức khỏe tiến triển tích cực.
Theo TS.BS Nguyễn Đức Anh, đột quỵ xuất huyết não thường để lại tỷ lệ tàn tật cao và kéo dài hơn so với các dạng đột quỵ khác. Người bệnh có nguy cơ yếu liệt, suy giảm nhận thức, thậm chí sống thực vật hoặc tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.
Dị dạng mạch máu não có thể là bẩm sinh hoặc hình thành theo thời gian, điển hình như phình mạch não. Người mắc dị dạng mạch máu cần theo dõi định kỳ để đánh giá nguy cơ và can thiệp sớm khi có chỉ định nhằm phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.
Đáng chú ý, tình trạng đột quỵ ở người trẻ đang có xu hướng gia tăng. Nghiên cứu đăng trên Frontiers in Neurology năm 2025 cho thấy tỷ lệ đột quỵ ở nhóm tuổi 15–39 đạt 25,45 ca/100.000 người vào năm 2021, với 101 quốc gia ghi nhận mức cao hơn trung bình toàn cầu.
Các yếu tố nguy cơ bao gồm lối sống thiếu lành mạnh, ăn uống mất cân đối, ít vận động, căng thẳng kéo dài và kiểm soát kém bệnh nền. Bác sĩ khuyến cáo người trẻ nên duy trì chế độ ăn hợp lý, giảm muối và mỡ bão hòa, tăng cường rau xanh, trái cây, protein lành mạnh; tập luyện ít nhất 150 phút mỗi tuần, ngủ đủ giấc và khám sức khỏe định kỳ 6–12 tháng.