Thủ tướng Quần đảo Solomon cho biết ông đã sẵn sàng ký một thỏa thuận an ninh với Trung Quốc, mở đường cho Bắc Kinh xây dựng một tiền đồn quân sự ngay sát Australia.
Washington Post đưa tin, các nhà lãnh đạo phe đối lập tại Solomon đã tức giận về thỏa thuận giữa chính phủ và Trung Quốc; còn chính phủ cầm quyền thì cam đoan “không có bí mật nào cả”.
Rò rỉ thỏa thuận giữa Trung Quốc và Solomon
Vài ngày trước đó, một bản dự thảo của thỏa thuận bí mật giữa Trung Quốc và Solomon đã bị rò rỉ ra công chúng. Thỏa thuận này sẽ cho phép Trung Quốc xây dựng một căn cứ quân sự ở quần đảo Solomon, cách bờ biển Australia 1.000 dặm.
Bản dự thảo có yêu cầu giữ bí mật; trong đó có quy định: “Quần đảo Solomon có thể, theo nhu cầu của mình, yêu cầu Trung Quốc cử cảnh sát, cảnh sát vũ trang, quân nhân và các lực lượng thực thi pháp luật và vũ trang khác đến Quần đảo Solomon để hỗ trợ duy trì trật tự xã hội, bảo vệ tính mạng và tài sản của người dân”.
Nói một cách ngắn gọn, các lực lượng vũ trang Trung Quốc có thể đến quần đảo Solomonn để làm cái gọi là “duy trì trật tự”. Phe đối lập rất tức giận và chỉ trích chính phủ của Thủ tướng Manasseh Sogavare.
Ông Sogavare hôm 29/3 thanh minh rằng chính phủ của ông “không có ý định quanh co, không có kế hoạch bí mật.”
Tuy nhiên, Thủ tướng không tiết lộ chi tiết về bản thỏa thuận khi phát biểu tại Quốc hội vào ngày 29/3, mặc dù ông nói rằng nó đã “sẵn sàng để ký kết”.
Giải thích của Thủ tướng Solomon về thỏa thuận với Trung Quốc
Hai quốc gia Australia và New Zealand cùng với Hoa Kỳ đã bày tỏ phản đối thỏa thuận giữa Trung Quốc và Solomon.
Trong khi đó, Thủ tướng Sogavare giải thích rằng ông đang cố gắng “đa dạng hóa” sự hợp tác với các nước.
Ông Sogavare đã so sánh quốc gia của ông như một “con chuột bất lực” bị bao quanh bởi “những con mèo hung ác”, vì vậy nước này sẽ “làm bất cứ điều gì để tồn tại.”
Trong bài phát biểu của mình, ông Sogavare đã tìm cách trấn an Australia và New Zealand rằng ông sẽ không từ bỏ các thỏa thuận an ninh với hai nước này.
Những ý kiến phản đối
Các nhà lãnh đạo đối lập đã kêu gọi thảo luận thêm về nội dung của bản thỏa thuận. Họ cáo buộc Thủ tướng Sogavare sử dụng thỏa thuận để củng cố quyền lực trước cuộc bầu cử năm tới.
Lãnh đạo phe đối lập Matthew Wale cho biết ông đã cảnh báo các quan chức Australia về thỏa thuận này vào tháng 8. Ông cảm thấy “bực bội” khi Canberra đã thất bại trong việc ngăn cản Trung Quốc đạt được thỏa thuân này.
Bà Anna Powles, một chuyên gia an ninh Thái Bình Dương tại Đại học Massey ở New Zealand, cho biết có thể hiểu được rằng Hoa Kỳ, Úc, New Zealand và các nước khác trong khu vực rất lo ngại về thỏa thuận an ninh giữa Trung Quốc và Solomon.
Bà nói, bản dự thảo bị rò rỉ có nội dung “mơ hồ và đầy tham vọng”. Nó không quy định chi tiết về việc các lực lượng Trung Quốc có thể được triển khai tới các đảo như thế nào, được thực hiện nhiệm vụ nào. Vì vậy, Bắc Kinh có thể lợi dụng điều này để dàn xếp một “căn cứ quân sự” cho mục đích của họ tại Solomon.
Ông Rory Medcalf, người đứng đầu Trường Cao đẳng An ninh Quốc gia thuộc Đại học Quốc gia Australia, cảnh báo rằng sự hiện diện quân sự của Trung Quốc ở quần đảo Solomon sẽ cho phép Bắc Kinh phá vỡ hoặc phong tỏa các tuyến đường biển giữa Australia và Mỹ.
Ông nói: “Trong trường hợp xảy ra đối đầu quân sự trong khu vực, điều đó sẽ làm tăng khả năng của Trung Quốc trong ngăn chặn Australia tham gia xung đột và về cơ bản phong tỏa hoặc cưỡng chế Australia”.
“Vì vậy, về lâu dài, các tác động là rất thực tế.”
Người dân Solomon bất bình về Trung Quốc
Quốc gia Solomon có 700.000 dân, nằm ở một vị trí có vai trò chiến lược nhưng đầy biến động của thế giới. Quốc đảo này từng là tâm điểm của một cuộc giằng co địa chính trị kể từ khi nước này thay đổi công nhận ngoại giao từ Đài Loan sang Trung Quốc vào năm 2019.
Quyết định này cho thấy tầm ảnh hưởng ngày càng mở rộng của Bắc Kinh trong khu vực vốn có truyền thống chịu ảnh hưởng nhiều từ Hoa Kỳ và Úc.
Việc chính phủ Solomon quay lưng lại với Đài Loan để bắt tay Trung Quốc bị cáo buộc là có liên quan đến các khoản hối lộ khổng lồ.
Điều này đã khiến nhiều người dân ở quần đảo tức giận. Bên cạnh đó là những bất bình lâu năm của người dân địa phương đối với sự hiện diện của Trung Quốc tại quần đảo.
Các cuộc bạo loan lan rộng vào tháng 11 năm ngoái khiến 4 người thiệt mạng và nhiều khu vực của thủ đô Honiara bị thiêu rụi, theo Washington Post. Phần lớn các cuộc bạo động trong tháng 11 là nhắm vào các cửa hàng và doanh nghiệp Trung Quốc ở thủ đô của Solomon.