Một nhóm nhà khoa học quốc tế vừa phát triển loại huyết thanh; “phổ dụng” có thể vô hiệu hóa nọc độc của 17 trong số 18 loài rắn nguy hiểm nhất châu Phi; Thành tựu được đăng tải trên tạp chí Nature; mở ra hy vọng cứu sống hàng trăm nghìn người mỗi năm tại những khu vực hứng chịu thảm họa rắn độc

Bước tiến sau hơn một thế kỷ bế tắc

Từ cuối thế kỷ XIX; khi nhà sinh học Albert Calmette (Viện Pasteur); chế tạo huyết thanh chống nọc đầu tiên; y học hầu như không có thêm đột phá đáng kể. Suốt hơn 100 năm; phương pháp truyền thống; — tiêm nọc rắn vào ngựa để kích thích sinh kháng thể rồi chiết xuất huyết thanh; — vẫn được duy trì.

Tuy nhiên, huyết thanh cổ điển này chỉ có tác dụng với một số loài rắn nhất định; dễ gây phản ứng phụ mạnh và chi phí sản xuất cao. Việc bảo quản; vận chuyển cũng là thách thức lớn; đặc biệt tại những vùng hẻo lánh ở châu Phi, nơi rắn độc hoành hành.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO); mỗi năm thế giới ghi nhận 1,8 – 2,7 triệu ca bị rắn cắn; khoảng 80.000 – 140.000 người tử vong; hàng trăm nghìn nạn nhân khác bị hoại tử, cụt chi hoặc liệt cơ vĩnh viễn.

Kháng thể lạc đà mở ra hướng đi mới

Trước thực trạng đó; nhóm nghiên cứu do các nhà khoa học Đan Mạch dẫn đầu đã thử nghiệm kháng thể; đặc biệt lấy từ lạc đà và lạc đà alpaca; — loài có hệ miễn dịch độc đáo, tạo ra “kháng thể siêu nhỏ” (nanocorps).

Khác với kháng thể thông thường; nanocorps có kích thước cực nhỏ; dễ thâm nhập vào mô, ít gây phản ứng phụ và bền vững hơn trong điều kiện nhiệt độ cao. Nhờ công nghệ trưng bày thể thực khuẩn (phage display); nhóm khoa học đã chọn lọc được 8 loại nanocorps có hiệu quả trung hòa cao.

Kết quả cho thấy hỗn hợp; này có thể vô hiệu hóa nọc độc của 17/18 loài rắn độc; nguy hiểm nhất châu Phi, bao gồm rắn mamba đen; rinkhals và rắn hổ mang. Các thí nghiệm trên động vật khẳng định huyết thanh giúp ngăn chặn tử vong; giảm tổn thương mô, ngay cả khi được tiêm muộn sau khi bị cắn.

Giá rẻ, dễ bảo quản và mang tính toàn cầu

Bên cạnh hiệu quả vượt trội; loại huyết thanh mới còn có lợi thế lớn về chi phí và bảo quản. Theo nhóm nghiên cứu; quy trình sản xuất có thể giảm tới một nửa giá thành so với phương pháp hiện nay. Nanocorps có thể sấy khô; bảo quản ở nhiệt độ phòng mà không cần làm lạnh; — yếu tố sống còn đối với các vùng nông thôn xa xôi.

Các nhà khoa học tại Viện Nghiên cứu Scripps (Mỹ); đánh giá đây là “một bước ngoặt trong y học hiện đại”; mở đường cho thế hệ huyết thanh chống nọc rắn mới; — có thể dùng chung cho nhiều loài, thậm chí trên phạm vi toàn cầu.

Hướng đến thử nghiệm lâm sàng và thương mại hóa

Hiện nhóm nghiên cứu Đan Mạch; đang hoàn thiện thêm 2 trong 8 loại nanocorps nhằm mở rộng phổ tác dụng. Tuy nhiên; để được đưa vào ứng dụng thực tế; huyết thanh vẫn phải trải qua các giai đoạn kiểm nghiệm an toàn và thử nghiệm lâm sàng nghiêm ngặt.

Khó khăn lớn nhất hiện nay là nguồn tài chính hạn chế; bởi nạn nhân rắn cắn phần lớn là người nghèo ở nông thôn; — nhóm thường bị các quỹ y tế quốc tế bỏ quên.

Các chuyên gia nhận định; nọc rắn gần như không biến đổi theo thời gian như virus, vì vậy một khi hoàn thiện; loại huyết thanh phổ dụng này có thể duy trì hiệu quả hàng thế kỷ.

Hy vọng mới cho hàng triệu người ở vùng “tử địa rắn độc”

Thành tựu này không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong nghiên cứu y học; mà còn mang lại tia hy vọng sống cho hàng triệu người tại châu Phi; và nhiều khu vực khác, nơi mỗi vết cắn của rắn độc; vẫn có thể cướp đi mạng sống chỉ trong vài giờ.

Theo: Tuổi Trẻ

Từ Khóa: