‘Sát thủ’ thầm lặng gây đột quỵ ở người trẻ: Còn khỏe không có nghĩa là an toàn

Tại chương trình Medi Talk “Đột quỵ: Nhận biết kịp, cứu sống kịp”, ThS.BS Lê Thanh Khôi cảnh báo nhiều người trẻ tại Việt Nam đang bất ngờ đột quỵ ngay khi ở đỉnh cao sự nghiệp, chủ yếu do bệnh nền âm thầm như tăng huyết áp, mỡ máu và tiểu đường nhưng không được kiểm soát tốt, khiến nguy cơ tử vong luôn rình rập.

• Lý do các hãng xe điện được miễn trừ trách nhiệm tái chế pin
• Gánh nặng thuế hộ nhỏ từ quán ăn đến tiệm tóc
• Hệ thống buôn lậu mỹ phẩm Doctor Magic: Lưới lách luật 17 chi nhánh toàn quốc

Tỷ lệ đột quỵ ở người dưới 45 tuổi tăng nhanh

Theo Bộ Y tế, tỷ lệ đột quỵ ở người dưới 45 tuổi tại Việt Nam tăng khoảng 2% mỗi năm. Điều này thể hiện rõ tại các bệnh viện tuyến cuối, trong đó Trung tâm Đột quỵ Bệnh viện Bạch Mai ghi nhận nhóm bệnh nhân 18-44 tuổi hiện chiếm 10–15% tổng số ca nhập viện đột quỵ. Một nghiên cứu đa trung tâm trên toàn quốc cũng cho thấy 7,6% bệnh nhân đột quỵ nằm trong nhóm tuổi này.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ sự gia tăng bệnh nền ở người trẻ như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường và các bệnh lý tim mạch. Chỉ riêng tăng huyết áp đã làm nguy cơ đột quỵ tăng gấp 2–4 lần, trong khi rung nhĩ có thể khiến nguy cơ tăng gấp 5 lần. Tại Việt Nam, 78% bệnh nhân đột quỵ có tiền sử tăng huyết áp và hơn một nửa bệnh nhân tiểu đường gặp biến chứng tim mạch ngay tại thời điểm phát hiện bệnh.

Các bác sĩ nhận định đa số người trẻ bị đột quỵ đều có bệnh nền nhưng không kiểm soát tốt. Nhiều trường hợp thậm chí không biết mình bị tăng huyết áp, mỡ máu hoặc tiểu đường cho đến khi xảy ra biến cố. Điều đáng nói, họ thường là những người trong độ tuổi sung sức nhất, có công việc ổn định và gánh nặng gia đình nên ưu tiên chăm sóc người thân mà quên mất sức khỏe của chính mình.

Bệnh nền âm thầm bào mòn mạch máu

Các bệnh như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu hay đái tháo đường không gây đột quỵ tức thì, mà âm thầm làm tổn thương, xơ cứng và suy yếu thành mạch theo thời gian. Khi hệ mạch đã yếu, chỉ cần một tác động như stress, mất ngủ kéo dài, uống nhiều rượu bia hoặc làm việc quá sức cũng có thể kích hoạt đột quỵ.

Lối sống hiện đại góp phần làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn: ăn uống thiếu lành mạnh, ít vận động, hút thuốc lá, sử dụng rượu bia và áp lực công việc kéo dài. Thống kê cho thấy nam giới có nguy cơ đột quỵ cao gấp 4 lần nữ giới, phần lớn liên quan đến thói quen rượu bia và thuốc lá.

Với những người có bệnh nền hoặc từng bị đột quỵ, sử dụng thuốc đúng liều và đúng thời gian theo chỉ định bác sĩ là yếu tố then chốt. Tuy nhiên, không ít bệnh nhân thấy cơ thể khỏe hơn liền tự ý ngưng thuốc vì sợ tác dụng phụ hoặc chủ quan. Theo bác sĩ Lê Thanh Khôi, mọi thắc mắc về tác dụng phụ cần trao đổi trực tiếp với bác sĩ điều trị thay vì tự ý dừng thuốc hay sử dụng toa thuốc của người khác.

Tuân thủ quy tắc FAST để cứu người trong “thời gian vàng”

Thời điểm đưa bệnh nhân đến bệnh viện quyết định trực tiếp khả năng sống sót và mức độ phục hồi. Quy tắc FAST giúp nhận diện sớm đột quỵ:

“Không chờ đợi, không theo dõi thêm tại nhà. Chỉ cần nghi ngờ đột quỵ là gọi cấp cứu 115 trước, sau đó mới liên hệ người nhà”, bác sĩ Khôi nhấn mạnh.

Chủ động phòng ngừa đột quỵ — bảo vệ bản thân trước khi quá muộn

Để giảm nguy cơ đột quỵ và tái phát, chuyên gia khuyến cáo:

• Kiểm soát chặt chẽ bệnh nền và tuân thủ điều trị
• Tái khám đúng lịch và không tự ý ngưng thuốc
• Ăn uống lành mạnh, giảm muối và chất béo xấu
• Luyện tập thể thao đều đặn
• Hạn chế rượu bia, bỏ thuốc lá
• Quản lý stress và ngủ đủ giấc
• Khám sức khỏe định kỳ để tầm soát tim mạch – tiểu đường – mỡ máu
• Tiêm phòng đầy đủ một số bệnh nhiễm trùng (như cúm, phế cầu) vì có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ sau nhiễm bệnh

Đột quỵ có thể xảy ra trong tích tắc, và sự chậm trễ dù chỉ vài phút cũng đủ khiến hàng triệu tế bào não bị hủy hoại. Chủ động chăm sóc sức khỏe, đặc biệt khi còn trẻ và đang bận rộn nhất, chính là cách thiết thực để bảo vệ tương lai của bản thân và gia đình.

Theo: Tạp chí Tri thức