Một loạt các quốc gia tiếp tục lún sâu vào bẫy nợ Trung Quốc. Chính sách ngoại giao bẫy nợ của Bắc Kinh có thể sẽ phải trả giá đắt trong dài hạn. Đó là bình luận của ông Brahma Chellaney, chuyên gia chiến lược hàng đầu Ấn Độ; được đăng trên Nikkei Asian Revivew ngày 26/10/2020.

Lào chìm đắm trong nợ nần Trung Quốc

Vị chuyên gia Ấn Độ nhận định: “Chiến lược ngoại giao bẫy nợ của Trung Quốc như thời thuộc địa. Lào, một quốc gia nhỏ bé, giàu tài nguyên là nạn nhân mới nhất của Bắc Kinh. Lào đang vật lộn để trả các khoản vay của Trung Quốc. Lào đã giao cho Trung Quốc quyền kiểm soát phần lớn hệ thống lưới điện quốc gia; khi nợ của công ty điện lực quốc doanh của Lào đã lên tới 26% GDP”.

Lào đầu tư vào thủy điện với tham vọng trở thành “cục pin” của Đông Nam Á. Viên Chăn cho phép các công ty có vốn lớn từ Trung Quốc khai thác thủy điện ở Lào.

Đến nay, Bắc Kinh đã kiểm soát lưới điện và nguồn nước của Lào. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng tới an ninh môi trường và phát triển bền vững ở Lào. Ngoài ra, Bắc Kinh đã xây dựng các con đập ở thượng nguồn sông Mê Kông; dẫn đến mực nước sông cạn kiệt và hạn hán tái diễn ở các vùng hạ lưu.

Hàng loạt các quốc gia rơi vào bẫy nợ Trung Quốc

“Trong khi đó Sri Lanka và Pakistan đang vay các khoản tiền mới từ Trung Quốc để trả các khoản vay cũ. Điều này tăng thêm vòng luẩn quẩn mà họ đang bị mắc kẹt. Cả hai nước đều buộc phải nhượng các tài sản chiến lược cho Trung Quốc”, ông Brahma Chellaney nói thêm.

Năm 2017, Sri Lanka đã ký hợp đồng cho Trung Quốc thuê 99 năm một cảng biển có vị trí chiến lược nhất khu vực Ấn Độ Dương và hơn 6.000 ha đất xung quanh. Chuyên gia đối ngoại bình luận: “Việc cảng Hambantota của Sri Lanka bị chuyển quyền kiểm soát cho Bắc Kinh được ví như một người nông dân mắc nợ lớn; phải trao con gái của mình cho một kẻ cho vay tiền độc ác”.

Pakistan đã trao cho Trung Quốc được khai thác độc quyền và miễn thuế để điều hành cảng Gwadar trong 40 năm tới. Bắc Kinh sẽ bỏ túi 91% doanh thu của cảng. Ngoài ra,Trung Quốc có kế hoạch xây dựng một tiền đồn quân sự; giống như tại Djibouti cho hải quân. Căn cứ quân sự nằm cạnh cảng, ngã tư của thương mại năng lượng toàn cầu.

Tajikistan có nhiều khoản vay Trung Quốc từ năm 2006. Nước này nhượng 1.158 km vuông vùng núi Pamir cho Trung Quốc. Sau đó, nước này cấp phép cho các công ty Trung Quốc quyền khai thác; vàng, bạc, các quặng khoáng sản khác.

Nhà phân tích quốc tế cho biết: “Kyrgyzstan cũng đã tìm kiếm sự giải thoát từ Bắc Kinh vào tháng 9/2020; khi nước này rơi vào hỗn loạn chính trị”.

Ở châu Phi, một danh sách dài các quốc gia muốn đình chỉ trả nợ cho Bắc Kinh gồm Angola, Cameroon, Congo, Ethiopia, Kenya, Mozambique và Zambia.

Tại sao các quốc gia châu Á vẫn tiếp tục lún sâu vào bẫy nợ Trung Quốc?

Chiến lược gia Ấn Độ bình luận: “Một số quốc gia bất chấp rủi ro khi thế chấp quyền tự chủ về chính sách đối ngoại với Bắc Kinh. Thay vì vay của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) một khoản tiền lớn để tránh vỡ nợ; họ tiếp tục lún sâu vào nợ Trung Quốc”.

“Lý do là các khoản vay từ IFM yêu cầu có các điều kiện; các khoản vay được giám sát nghiêm ngặt. IFM sẽ không cho vay nếu họ đánh giá các khoản vay mới có thể đẩy các quốc gia vào khủng hoảng nợ”, ông Brahma Chellaney cho biết.

Trung Quốc thì ngược lại, không yêu cầu đánh giá tín nhiệm quốc gia như IFM. Vì lợi ích đòn bẩy kinh tế mang lại cho Bắc Kinh, Trung Quốc sẵn sàng cho vay đến khi các quốc gia đối mặt với khủng hoảng nợ.

Trung Quốc tiếp cận ban đầu với các quốc gia như một đối tác kinh tế, rồi dần dần làm chủ kinh tế của các nước đó. Khi tình trạng của quốc gia đi vay càng tuyệt vọng; thì lãi suất mà nước đó phải trả cho các khoản vay từ Trung Quốc càng cao. Bắc Kinh có “thành tích” khai thác điểm yếu của các nhỏ, có vị trí chiến lược và các khoản nợ lớn.

Trung Quốc có khả năng phải trả giá đắt cho chiến lược ngoại giao bẫy nợ

Chuyên gia phân tích bình luận: “Chính sách ngoại giao bẫy nợ của Trung Quốc đã làm các quốc gia bị tổn thương. Sự xâm phạm quá mức của Bắc Kinh; cùng với tham nhũng, sai sót trong nhiều dự án thuộc Sáng kiến ‘Vành đai và con đường’ vấp phải sự phản kháng của các quốc gia”.

Trong năm 2020, quan điểm tiêu cực về Trung Quốc đã đạt mức cao lịch sử. Bắc Kinh đã làm xói mòn lòng tin của công chúng; ngay cả tại các quốc gia đối tác. Nhiều dự án trong sáng kiến “Vành đai và Con đường” không khả thi về mặt tài chính; đã khiến số lượng các dự án mới ngày càng giảm.

“Trung Quốc có khả năng phải trả giá đắt cho chính sách ngoại giao bẫy nợ của mình; ngay cả khi các quốc gia mà họ đã gài bẫy chắc chắn phải gánh chịu”, ông Brahma Chellaney nhận định.

Từ Khóa: