Thuốc ung thư giả, sữa trẻ em giả, mỹ phẩm nhái… khiến ai cũng phẫn nộ. Nhưng bạn có chắc mình chưa từng tiếp tay cho hàng giả – dù chỉ một lần mua hàng “giá hời”, share bài quảng cáo không kiểm chứng? Hàng giả không chỉ do kẻ bất lương tạo ra, mà sống khỏe nhờ cả một chuỗi mắt xích âm thầm tiếp sức. Liệu bạn có đang là một phần trong đó
- Phóng sự đặc biệt: Theo dấu hàng hóa Trung Quốc vào Việt Nam
- Thực phẩm chức năng: Lãng phí và nghi vấn chất lượng
- Công ty Hải Bé bị bắt vì buôn bán hàng giả sau khi được vinh danh chất lượng quốc gia
Ai tiếp tay cho hàng giả? – Những lần vén màn gây ám ảnh
Tháng 8/2014, vụ bê bối dược phẩm của Công ty VN Pharma khiến dư luận rúng động: nhập lô thuốc điều trị ung thư H-Capita không rõ nguồn gốc, hồ sơ kỹ thuật bị làm giả tinh vi. Lô thuốc này suýt nữa được đưa vào các bệnh viện lớn để điều trị cho bệnh nhân – trong đó có cả trẻ em.
Tháng 3/2024, Cục Cảnh sát Kinh tế (Bộ Công an) triệt phá đường dây sản xuất hơn 600 loại sữa bột giả nhắm đến bà bầu, trẻ nhỏ, người tiểu đường. Tổng doanh thu lên tới 500 tỷ đồng. Sản phẩm in bao bì như thật, có mã QR code – nhưng hàm lượng dinh dưỡng chỉ đạt 50–70%, thậm chí pha bột sắn và đường công nghiệp.
Đằng sau mỗi hộp sữa, lọ thuốc đó là một người mẹ đang chăm con bằng niềm tin. Là người bệnh bấu víu hy vọng sống. Nhưng niềm tin ấy đang bị bóp nghẹt bởi lợi nhuận đen tối.
Hàng giả – ngành sản xuất “sống khỏe” giữa thời đại tiêu dùng thông minh
Theo báo cáo OECD (2023), thị trường hàng giả toàn cầu đã vượt 500 tỷ USD mỗi năm – tương đương 3,3% thương mại toàn cầu. Tại Việt Nam, tình trạng này nghiêm trọng đến mức Tổng cục Quản lý thị trường cảnh báo: nhiều hàng giả hiện nay tinh vi tới mức không thể phát hiện bằng mắt thường.
Vì sao một thứ nguy hiểm như vậy vẫn ngang nhiên tồn tại? Ai đang tiếp tay cho nó?
Pháp luật có nhưng xử nhẹ – kẽ hở chết người
Bộ luật Hình sự 2015 quy định mức án tối đa 15 năm tù cho hành vi làm hàng giả. Nhưng thực tế, phần lớn các vụ chỉ bị xử phạt hành chính. Theo Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao, chỉ dưới 2% các vụ bị khởi tố hình sự.
Khi chi phí vi phạm thấp hơn lợi nhuận thu được, hành vi làm giả trở thành… “chiến lược kinh doanh”. Một lô thuốc bổ giả bán ra thị trường có thể lời vài chục tỷ – còn mức phạt vài trăm triệu chỉ như “thuế doanh thu”.
Lợi nhuận khổng lồ, quy trình chuyên nghiệp
Hàng giả ngày nay không còn là những sản phẩm làm ẩu. Nó là ngành công nghiệp ngầm với quy mô lớn: có nhà xưởng, công nhân, bao bì in sắc nét, livestream bán hàng chuyên nghiệp.
Một hộp collagen giả sản xuất giá 30.000 đồng có thể bán với giá 500.000 đồng. Người bán thuê KOL, mua sỉ bao bì “nhái xịn”, làm giả giấy tờ công bố dinh dưỡng. Nền tảng thương mại điện tử, mạng xã hội trở thành “chợ trời kỹ thuật số” cho hàng giả lộng hành.
Người tiêu dùng – mắt xích thụ động nhưng quan trọng
Một bộ phận không nhỏ người tiêu dùng đang tiếp tay cho hàng giả một cách… vô thức. Tâm lý “giá rẻ là được”, “mua xách tay cho yên tâm”, “hàng rep cũng giống mà rẻ hơn” khiến họ dễ bị lừa, hoặc cố tình làm ngơ.
Thậm chí trên mạng xã hội, việc khoe mua “hàng super fake” đã trở thành xu hướng. Dần dần, khái niệm “giả” không còn xấu hổ – mà trở thành lựa chọn tiêu dùng.
Doanh nghiệp bị giả mạo im lặng – quản lý thị trường xử lý chậm
Không ít doanh nghiệp bị làm giả chọn cách… im lặng. Họ lo việc lên tiếng sẽ khiến khách hàng hoang mang, ảnh hưởng cổ phiếu. Nhưng chính sự im lặng đó là mảnh đất màu mỡ để hàng giả tiếp tục sinh sôi.
Trong khi đó, cơ quan chức năng vẫn xử lý theo hướng “bị động” – chờ đơn tố cáo, kiểm tra định kỳ. Hàng giả thì di chuyển liên tục, bán xuyên biên giới, dùng ship ẩn danh… khiến việc kiểm soát trở nên chậm và lạc hậu.
Hàng giả – không chỉ là mất tiền, mà là mất mạng, mất niềm tin
Hàng giả không đơn thuần là kinh doanh bất chính – mà là tội ác đe dọa sức khỏe cộng đồng.
Khi bệnh nhân uống thuốc giả, không chỉ mất cơ hội điều trị – mà còn có thể tử vong. Trẻ uống sữa giả ảnh hưởng phát triển não bộ, chiều cao, đề kháng. Khi người tiêu dùng không còn tin vào thương hiệu, mã QR, hay thậm chí hệ thống thương mại điện tử, niềm tin thị trường sẽ sụp đổ.
Không ai “vô can” trong cuộc chiến này
Ai tiếp tay cho hàng giả?
Là người tiêu dùng chủ quan. Là doanh nghiệp sợ phiền phức. Là cơ quan chức năng thiếu phối hợp. Là khung pháp lý có nhưng chưa đủ sức răn đe.
Hàng giả không thể bị triệt tiêu nếu chỉ trông chờ vào một lực lượng. Cần cả một hệ sinh thái: luật pháp mạnh, công nghệ hỗ trợ, doanh nghiệp chủ động và người dân tỉnh táo.
Vì hàng giả không chỉ là “hàng nhái” – mà là sát thủ giấu mặt, âm thầm gây ra những cái chết thầm lặng, từng ngày.