Tranh luận quanh mô hình “nuôi em” đặt ra yêu cầu siết minh bạch, kiểm toán và quản trị trong lĩnh vực phi lợi nhuận, nơi nhiều tổ chức hoạt động hơn 30 năm nhưng công chúng vẫn thiếu hiểu biết về cơ chế vận hành.

Kiểm toán độc lập là trụ cột của minh bạch

Các chuyên gia ghi nhận nhiều tổ chức vẫn vận hành mờ nhạt về kiểm soát, khiến bất thường khó phát hiện sớm. Theo ông Damien Roberts, Giám đốc Saigon Children’s Charity, kiểm toán độc lập là công cụ mạnh nhất để xác thực số liệu. Đơn vị ông kiểm toán hằng năm và công khai báo cáo tài chính, báo cáo thường niên để bảo đảm tính giải trình. Tổ chức sẵn sàng kiểm toán riêng theo yêu cầu nhà tài trợ nhằm củng cố uy tín. Nội bộ tổ chức cũng duy trì cơ chế kiểm soát, giám sát độc lập và quy trình gây quỹ tuân thủ khung pháp lý. Ngoài minh bạch, ông Roberts nhấn mạnh quy tắc “tôn trọng” đối tượng hưởng lợi; đặc biệt trẻ em, với các nguyên tắc bảo vệ danh tính và hình ảnh được áp dụng cho tất cả nhân sự và đối tác tham gia.

Với nhà tài trợ và cơ quan chức năng; tổ chức chủ động cập nhật kết quả, diễn biến dự án và tuân thủ nghiêm quy định pháp luật. Tôn trọng; minh bạch và phối hợp chặt chẽ được xem là nền tảng; của quản trị bền vững trong lĩnh vực phi lợi nhuận.

Chi phí nhân sự phải công khai và có đồng thuận

Nhiều ý kiến cho rằng tổ chức từ thiện không nên dùng quỹ để trả lương. Tuy nhiên; chuyên gia khẳng định vận hành minh bạch đòi hỏi bộ phận chuyên môn làm việc toàn thời gian. Nhân sự phụ trách tài chính, báo cáo, giám sát không thể dựa hoàn toàn vào tình nguyện viên. Theo giảng viên Nguyễn Đình Đức; chi phí vận hành 10–20% là thông lệ quốc tế và đã áp dụng tại Việt Nam hơn 30 năm. Quan trọng là tổ chức phải giải thích rõ cách sử dụng và được nhà tài trợ đồng thuận. Việc tự ý lấy quỹ đã thống nhất mục đích; để chi lương là sai chuẩn mực và không được chấp nhận trong hệ thống phi lợi nhuận.

Theo: Tuổi Trẻ