Có những chuyến tàu chẳng khởi hành từ bất kỳ nhà ga nào. Nó lặng lẽ chạy ngược về miền ký ức, nơi có giếng Mơi, bờ đê làng, những trái táo cắn dở và đám trẻ ngốc nghếch tin rằng chuột biết trèo cây. Đó chính là chuyến tàu nghịch hành của thời gian, đưa ta về với tuổi thơ đã xa. Tuổi thơ ấy không bao giờ trở lại, nhưng vẫn mãi xanh trong tim những đứa trẻ lớn lên từ làng quê.
- Tập quán làm giàn bầu bí lưu giữ nếp sống quê
- Đặc sản lạ trong mâm cỗ Thái Bình – Ai ăn rồi cũng xin mang về
- Nghề ấp trứng xã Yết Kiêu – Bí quyết vận hành hiệu quả từ liên kết cộng đồng
Bờ đê – nơi tụ hội của lũ trẻ
Những năm 70–80, khi chưa có điện thoại; mạng xã hội hay tivi màu, tuổi thơ chúng tôi gắn với những điều rất đơn sơ: bờ đê, giếng làng, bụi tre và con đường đất đỏ. Bờ đê là nơi tụ hội; là sân chơi tự nhiên và cũng là thế giới kỳ ảo của lũ trẻ quê.
Chiều nào cũng vậy, sau giờ học hoặc những buổi trưa hè oi ả; đám trẻ lại kéo nhau ra đê. Đứa ngả lưng ngắm trời, đứa thả diều, đứa đánh bi, đứa nghịch bùn. Không cần gì nhiều – chỉ cần một khúc tre, vài viên sỏi hay sợi dây chuối khô là đã có thể chơi cả buổi chiều. Những tiếng cười rộ lên, vang cả cánh đồng, rồi nhanh chóng tắt lịm mỗi khi thấy bóng người lớn.
Chúng tôi hồn nhiên như gió đồng; chẳng biết đến những “thiết bị thông minh”, nhưng biết rõ mùa nào thì bắt được ếch, nơi nào nước trong thì có cá rô, chỗ nào có bụi sim rừng để chui vào chơi trận giả.
Giếng Mơi – Điểm khởi đầu của chuyến tàu nghịch hành, đưa ta trở về ký ức.
Cuối làng có một cái giếng gọi là giếng Mơi – khác với giếng làng chung. Nó nằm sát mép cánh đồng, cạnh rặng tre và bụi dâm bụt, là nơi vắng vẻ, kín đáo – rất thích hợp cho lũ trẻ tụ họp lên kế hoạch cho những “phi vụ” của riêng mình.
Giếng Mơi không đông người qua lại, càng không có người lớn nhòm ngó. Nơi đó, những trận đáo, những lần giành bi, những lời thì thầm bàn tính chuyện “đột nhập vườn nhà ai đó” luôn hiện lên như một cuộc phiêu lưu hấp dẫn.
Nhớ nhất là một lần cả bọn kéo nhau đi “thăm” vườn táo nhà bác Mậu – người vốn nổi tiếng nghiêm khắc trong làng. Thay vì nhóm 5–7 đứa như thường lệ; hôm đó tụ họp tới hơn chục đứa, như một chiến dịch quy mô lớn. Táo chín sai trĩu cành, xanh mướt, giòn và thơm. Chúng tôi trèo rào, len lỏi giữa lùm dâm bụt mà đứa nào cũng hồi hộp như trong phim trinh thám.
Đang say sưa “hành sự”, thằng Hùng rít lên thì thầm:
— “Ăn xong đừng vứt. Nhả ra rồi treo lại lên cành. Giống như… chuột ăn.”
Cả bọn nhìn nhau, rồi làm theo: táo cắn dở được khéo léo móc lại vào cành cây. Sáng hôm sau, bác Mậu đi chợ về, lắc đầu với mẹ tôi:
— “Không biết chuột làng giờ khôn đến đâu. Táo bị cắn mà vẫn treo lủng lẳng như có bàn tay… biết tiếc của!”
Khi “trí khôn trẻ con” gặp lòng bao dung của người lớn
Câu nói ấy làm cả nhóm khoái chí vì cú “ngụy trang” quá đỉnh, nhưng cũng phập phồng lo sợ vì cái “nhỡ đâu…” quen thuộc. Đó có lẽ là lần đầu tiên trong đời tôi biết đến cảm giác… phiêu lưu mà không cần rời khỏi làng. Nhưng giờ lớn lên nghĩ lại, có lẽ bác Mậu đã biết tỏng, chỉ là âm thầm tha cho đàn “chuột làng” lớn xác – đám trẻ ranh còn tưởng mình khôn lỏi đến mức qua mặt được người lớn.
Những trò nghịch dại ấy, bây giờ kể lại, con cháu nghe mà lắc đầu không tin:
— “Chuột gì mà biết trèo cây treo táo?”
— “Sao không xin, mà lại đi lấy trộm?”
Tôi chỉ biết cười. Vì đúng là, với thế hệ ngày nay, tất cả nghe vừa ngô nghê vừa khó tin. Nhưng chúng tôi tin thật. Tin vào những mẹo vặt trẻ con, tin mình là “điệp viên làng quê”, thông minh và giỏi giang. Mãi sau này mới hiểu – người lớn đã nhìn thấy tất cả, chỉ là họ không la rầy, để giữ lại cho chúng tôi một tuổi thơ trọn vẹn, không bị vết gắt gỏng nào làm mờ đi.
Chuyến tàu nghịch hành – ký ức không cần vé khứ hồi
Tuổi thơ ấy không có ảnh chụp, không video lưu lại, nhưng có lẽ không cần. Vì nó đã nằm sâu trong trí nhớ, trong từng mùa gặt, từng lối cỏ ven sông, từng buổi trưa khát nước chạy về bên giếng Mơi.
Và bây giờ, giữa cuộc sống bộn bề, đôi khi tôi vẫn thấy một chiếc tàu chậm rãi lăn bánh trong lòng. Một chuyến tàu nghịch hành – không ga khởi hành, không điểm đến – chỉ đưa tôi trở lại một làng quê nhỏ, nơi có bóng trưa đổ dài bên bờ giếng, tiếng cười con trẻ và trái táo cắn dở treo lủng lẳng trên cành cây.
Tuổi thơ ấy – khờ dại mà trong lành. Không hoàn hảo, nhưng trọn vẹn. Không đầy đủ, nhưng ấm áp. Không bao giờ trở lại, nhưng chẳng bao giờ mất đi.