Thiết bị cấy ghép não đầu tiên giải mã “lời nói thầm” giúp người mất khả năng nói giao tiếp tự nhiên, mở ra kỷ nguyên mới cho y học thần kinh.

Giải mã suy nghĩ thay vì phát âm

Trước đây, các nghiên cứu chỉ hỗ trợ bệnh nhân giao tiếp khi họ cố gắng cử động miệng, lưỡi hay dây thanh. Tuy nhiên, nhóm khoa học tại Đại học Stanford (Mỹ) đã tiến xa hơn khi trực tiếp giải mã “lời nói thầm” – những từ ngữ chỉ tồn tại trong suy nghĩ mà không phát ra âm thanh.

Nhà nghiên cứu Erin Kunz chia sẻ trên tạp chí Cell: “Đây là lần đầu tiên chúng tôi đọc được tín hiệu não bộ khi bệnh nhân chỉ nghĩ đến việc nói”. Công nghệ này mở ra cánh cửa giao tiếp tự nhiên cho những người liệt nặng.

Thử nghiệm trên bệnh nhân liệt nặng

Nghiên cứu được tiến hành trên bốn bệnh nhân liệt do ALS hoặc đột quỵ thân não. Họ được cấy mảng điện cực BrainGate vào vùng vỏ não vận động.

Khi bệnh nhân tưởng tượng lời nói, hệ thống AI phân tích tín hiệu thần kinh, ghép các đơn vị âm vị (phoneme) thành câu hoàn chỉnh. Kết quả cho thấy độ chính xác đạt tới 74% theo thời gian thực, đủ để bệnh nhân có thể giao tiếp cơ bản.

Cách hoạt động của thiết bị giải mã “lời nói thầm”

  • Cấy điện cực: Đặt mảng điện cực vào vỏ não vận động kiểm soát phát âm.
  • Ghi tín hiệu: Ghi lại hoạt động điện não, trích xuất dữ liệu thần kinh.
  • Xử lý bằng AI: Biến tín hiệu thành âm vị, sau đó thành chuỗi từ.
  • Phát âm thanh: Kết quả chính xác nhất được phát ra qua loa Bluetooth.

Nhờ đó, những gì bệnh nhân chỉ nghĩ trong đầu có thể trở thành giọng nói thật sự.

Tiềm năng và thách thức

Theo PGS. Frank Willett, công nghệ này có thể khôi phục khả năng nói lưu loát và thoải mái trong tương lai. Tuy nhiên, một số thách thức đặt ra là vấn đề quyền riêng tư suy nghĩ.

Trong thử nghiệm, đôi khi thiết bị vô tình ghi nhận cả những ý nghĩ không mong muốn. Để khắc phục, nhóm phát triển đã thêm cơ chế “mật khẩu suy nghĩ” – chỉ khi bệnh nhân tưởng tượng mật khẩu thì hệ thống mới giải mã.

Hướng mở cho y học thần kinh

Thành tựu này được công bố trong bối cảnh nhiều công ty công nghệ lớn như OpenAI (Merge) hay Neuralink của Elon Musk đang chạy đua phát triển giao diện não – máy tính.

Nếu được cải tiến, công nghệ giải mã “lời nói thầm” không chỉ thay đổi cuộc sống của hàng triệu bệnh nhân mất khả năng giao tiếp, mà còn mở ra kỷ nguyên mới cho y học phục hồi chức năng và công nghệ thần kinh hiện đại.

Theo: Báo mới