Liên minh châu Âu cam kết chi 250 tỷ USD mỗi năm để nhập khẩu năng lượng từ Mỹ trong ba năm tới, nhưng các chuyên gia cảnh báo mục tiêu này khó khả thi do hạn chế về cung – cầu, hạ tầng và nhu cầu nội khối đang dần giảm sút khi chuyển dịch sang năng lượng sạch.

Cam kết đầy tham vọng giữa bối cảnh cạnh tranh năng lượng

Thỏa thuận khung thương mại Mỹ – EU mới đây bao gồm điều khoản đáng chú ý: EU cam kết chi 250 tỷ USD mỗi năm để mua dầu mỏ, khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) và công nghệ hạt nhân từ Mỹ trong giai đoạn 2025–2027.

Con số này được đưa ra trong khi tổng kim ngạch xuất khẩu năng lượng của Mỹ năm ngoái mới chỉ đạt 318 tỷ USD, trong đó EU chiếm khoảng 76 tỷ USD cho dầu mỏ, LNG và nhiên liệu rắn, theo Reuters. Điều đó đồng nghĩa EU sẽ phải tăng nhập khẩu năng lượng từ Mỹ lên hơn ba lần so với hiện tại – một kịch bản bị cho là “phi thực tế” bởi nhiều chuyên gia năng lượng.

“Dòng chảy năng lượng” cần đảo chiều toàn diện

Theo ông Arturo Regalado – chuyên gia LNG cấp cao tại Kpler, để đạt con số cam kết, Mỹ sẽ phải chuyển hầu hết xuất khẩu dầu mỏ sang châu Âu hoặc tăng giá trị xuất khẩu LNG lên gấp sáu lần. “Phạm vi của thỏa thuận vượt xa thực tế thị trường hiện nay”, ông Regalado nhận định.

Các chuyên gia của ICIS – một công ty dữ liệu hàng hóa tại Anh – cũng cho rằng EU buộc phải trả giá cao bất thường cho LNG Mỹ hoặc nhập khẩu vượt quá nhu cầu thực tế, điều này sẽ làm méo mó thị trường và gây thiệt hại kinh tế cho người tiêu dùng trong khu vực.

EU không thể “ép” doanh nghiệp tư nhân nhập khẩu

Mặc dù EU đứng ra cam kết mua năng lượng Mỹ, nhưng các cơ quan điều hành như Ủy ban châu Âu (EC) không trực tiếp nhập khẩu. Hoạt động nhập khẩu hiện do các công ty tư nhân thực hiện, dựa trên giá cả và điều kiện thị trường.

Một quan chức EU xác nhận với Euronews rằng vai trò của khối chỉ là tổng hợp nhu cầu và tạo thuận lợi cho các thỏa thuận, chứ không thể ép buộc các công ty chọn nguồn cung cụ thể. Điều này càng khiến khả năng thực hiện cam kết 250 tỷ USD trở nên xa vời.

Mỹ không phải là nhà cung cấp duy nhất

Thêm vào đó, nguồn cung năng lượng Mỹ đang bị tranh giành trên toàn cầu. Nhật Bản vừa ký cam kết mở rộng nhập khẩu LNG Mỹ, còn Hàn Quốc thì bày tỏ quan tâm đến đầu tư vào dự án LNG tại Alaska. Sức ép cạnh tranh càng khiến khả năng dành riêng lượng lớn xuất khẩu cho EU trở nên khó khăn.

Ngay cả phía Mỹ cũng chưa có dấu hiệu cho thấy có đủ hạ tầng để đáp ứng mức tăng xuất khẩu này. Theo ông Jacob Mandel – chuyên gia tại Aurora Energy Research, Mỹ cần mở rộng công suất LNG vượt xa các kế hoạch hiện tại để phục vụ riêng cho EU, điều mà ông đánh giá là “không khả thi về mặt thực tế”.

Nhu cầu năng lượng của EU đang giảm

Một yếu tố quan trọng khác là nhu cầu năng lượng của EU đang giảm khi khu vực này đẩy mạnh quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch. Theo các nhà phân tích ICIS, EU đã đạt đỉnh tiêu thụ dầu từ vài năm trước, và không có cơ sở để tăng nhập khẩu mạnh như trong cam kết.

Với LNG, năm ngoái EU nhập 45 tỷ m³ từ Mỹ, trong khi lượng nhập từ Nga vẫn ở mức 52 tỷ m³. Mục tiêu dừng hoàn toàn nhập khẩu dầu khí Nga trước 2028 là lý do EU đưa ra cam kết với Mỹ, song việc tăng nhập khẩu cũng phải gắn liền với mở rộng hạ tầng bến cảng, kho chứa, vận chuyển và xử lý khí đốt.

Năng lượng hạt nhân – tiềm năng nhưng lâu dài

Về năng lượng hạt nhân, tổng giá trị nhập khẩu thiết bị và dịch vụ hạt nhân của EU năm 2024 đạt khoảng 53,3 tỷ euro. Dự báo đến năm 2050, khối này sẽ cần hàng trăm tỷ euro để đầu tư vào các dự án nhà máy điện hạt nhân mới. Tuy nhiên, đây là kế hoạch dài hạn và không thể giúp EU nhanh chóng đạt mục tiêu chi 250 tỷ USD/năm trong ba năm tới.

Kết luận: Cam kết chính trị, nhưng thiếu nền tảng thực tế

Thỏa thuận năng lượng giữa Mỹ và EU mang nhiều tính biểu tượng chính trị, nhất là trong bối cảnh hai bên tìm cách giảm phụ thuộc vào Nga và tăng cường quan hệ thương mại song phương. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng mục tiêu 250 tỷ USD mỗi năm là không khả thi nếu xét đến năng lực cung ứng của Mỹ, giới hạn hạ tầng của EU và xu hướng tiêu dùng năng lượng trong khu vực.

Theo: VnExpess