Vụ sai phạm xuất khẩu sầu riêng khiến 17 người bị khởi tố đã phơi bày những lỗ hổng nghiêm trọng trong quản lý mã vùng trồng, giấy kiểm nghiệm chất lượng và hoạt động xuất khẩu trái cây sang Trung Quốc, gây ảnh hưởng lớn đến uy tín nông sản Việt Nam.

17 người bị khởi tố vì sai phạm nghiêm trọng trong xuất khẩu sầu riêng

Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03 – Bộ Công an) đã khởi tố 17 bị can liên quan đến vụ án sai phạm trong hoạt động xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc. Các bị can bị điều tra về các tội danh “Đưa hối lộ”, “Nhận hối lộ”, “Môi giới hối lộ”, “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng” và “Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi”.

Trong số các bị can có nhiều giám đốc doanh nghiệp, cán bộ có chức vụ tại Trung tâm Kiểm nghiệm kiểm chứng và Dịch vụ chất lượng (Retaq), Công ty TNHH Công nghệ NhoNho, Công ty TNHH MTV Trái cây Thủy và các đơn vị liên quan.

Hé lộ đường dây mua bán mã vùng trồng, giấy kiểm nghiệm giả

Theo kết quả điều tra ban đầu, nhiều cá nhân đã mua bán mã số vùng trồng và giấy kiểm nghiệm chất lượng (các chỉ tiêu vàng O, cadimi…) để đưa sầu riêng không đủ tiêu chuẩn xuất khẩu sang Trung Quốc.
Một số doanh nghiệp còn vi phạm quy định về kế toán, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng cho tài sản Nhà nước và làm suy giảm niềm tin của đối tác nhập khẩu đối với nông sản Việt Nam.

Những hành vi gian dối này không chỉ khiến doanh nghiệp làm ăn chân chính bị ảnh hưởng, mà còn đe dọa trực tiếp đến uy tín và thương hiệu sầu riêng Việt Nam – một ngành hàng đang được xem là “mũi nhọn tỷ đô” của nông nghiệp Việt.

Cảnh báo từ các hiệp hội: “Báo động khẩn” cho ngành sầu riêng

Ngay từ cuối năm 2024, Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) đã phát đi thông báo khẩn, phản ánh tình trạng giả mạo mã số vùng trồng, con dấu, chữ ký để gian lận trong hồ sơ xuất khẩu.
Đến giữa năm 2025, Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk tiếp tục gửi “tâm thư” đến Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cho biết nhiều phòng kiểm nghiệm được Trung Quốc công nhận đã bị thu hồi, khiến hàng nghìn container sầu riêng bị ùn ứ do thiếu chứng nhận kiểm nghiệm.

Container chở sầu riêng bị dồn ứ tại cửa khẩu biên giới Việt Nam – Trung Quốc do chậm thủ tục kiểm nghiệm và thu hồi mã vùng trồng. (Ảnh: VietNamNet)

Trước tình hình đó, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã chỉ đạo làm rõ nguyên nhân gần 2.000 container sầu riêng Đắk Lắk bị tắc nghẽn tại kho và cửa khẩu. Cục Bảo vệ thực vật cũng thông tin: hàng trăm mã số vùng trồng bị phía Trung Quốc thu hồi; tính đến 21/5/2025, Việt Nam chỉ còn 1.469 vùng trồng và 188 cơ sở đóng gói được phép xuất khẩu chính ngạch.

Thị trường tỷ đô và bài học đắt giá

Chỉ riêng năm 2024, xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam đạt 3,2 tỷ USD, trong đó 93,6% kim ngạch đến từ thị trường Trung Quốc. Đây là con số kỷ lục nhưng cũng phản ánh mức độ phụ thuộc lớn vào một thị trường duy nhất.

Chuyên gia cảnh báo, nếu tiếp tục xảy ra sai phạm, Việt Nam có thể bị siết chặt quy định nhập khẩu hoặc tạm dừng cấp phép mã vùng trồng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hàng trăm nghìn nông hộ trồng sầu riêng.
Vì vậy, việc kiểm soát chặt quy trình trồng trọt, đóng gói, truy xuất nguồn gốc, cùng hệ thống kiểm nghiệm minh bạch, là điều kiện bắt buộc để duy trì thị trường xuất khẩu bền vững.

Vụ án khởi tố 17 người không chỉ là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ với các doanh nghiệp làm ăn bất chính, mà còn là cơ hội để ngành sầu riêng Việt Nam nhìn lại toàn bộ chuỗi giá trị – từ sản xuất đến xuất khẩu – hướng đến một nền nông nghiệp minh bạch, an toàn và bền vững.

Theo: VietNamNet