Trong cuộc sống có rất nhiều việc tưởng đúng hóa ra sai, và ngược lại. Nguyên nhân là bởi tầm nhìn và góc độ mỗi người khác nhau. Tuy nhiên, một người sáng suốt, biết nhìn xa trông rộng sẽ đánh giá sự việc gần với chân lý hơn.

Nước Lỗ có một quy định rằng: Ai có thể chuộc được dân của nước Lỗ đi làm nô bộc cho các nước chư hầu khác, thì tiền chuộc sẽ được trích từ quốc khố; đồng thời người đó được lĩnh một khoản tiền thưởng.

Tử Cống chuộc dân nước Lỗ không lĩnh tiền thưởng

Tử Cống là một học trò của Khổng Tử. Ông thường qua lại buôn bán tại các nước chư hầu khác; nên có cơ hội chuộc được rất nhiều nô lệ người Lỗ. Nhưng về nước, ông không đi lĩnh thưởng. Khi quan phủ trả tiền cho ông, ông cũng quyết không nhận. Tử Cống cho rằng mình làm được việc cao cả, hớn hở nói với thầy Khổng Tử; nghĩ rằng thầy sẽ khen ngợi.

Nào ngờ, Khổng Tử lắc đầu thở dài bảo: “Tử Cống ơi, con làm thế này là sai rồi! Từ nay về sau; người nước Lỗ làm nô bộc ở nước ngoài sẽ chẳng có ai chuộc ra nữa rồi. Con không đi lĩnh thưởng để giữ gìn tiếng thơm; kẻ khác muốn chuộc nô lệ về lĩnh thưởng sẽ nghĩ mình thua kém Tử Cống. Họ muốn nhận một khoản tiền cho gia cảnh bớt khó khăn nhưng lại sợ điều tiếng thị phi. Vậy khi cứu người có thể chần chừ suy nghĩ; rồi ai còn muốn chuộc nô lệ người Lỗ về nữa đây”.

Thầy Khổng Tử và các học trò
Thầy Khổng Tử và các học trò (ảnh chụp màn hình vanhoaphuongdong).

Tử Lộ cứu mạng đứa bé nhận luôn quà cảm tạ

Một học trò khác của Khổng Tử là Tử Lộ, có lần đang đi trên đường thì cứu được đứa bé suýt chết đuối. Bố mẹ đứa trẻ đem một con bò đến cảm tạ; Tử Lộ nhận luôn chẳng chối từ, vui vẻ dắt bò về.

Khổng Tử nghe chuyện mừng nói: “Từ nay về sau sẽ có nhiều người chết đuối được cứu rồi!”. Vì việc làm của Tử lộ giúp người ta cảm nhận sâu sắc rằng người làm điều thiện ắt sẽ có thiện báo.

Quả nhiên như lời Khổng Tử, càng lúc càng ít người muốn chuộc nô lệ người Lỗ; mà nước Lỗ rất nhiều người suýt chết đuối được cứu sống.

Lời bàn

Từ việc nhỏ nhìn ra việc lớn, đó là người biết nhìn xa trông rộng. Người sáng suốt không bỏ qua cả những điều nhỏ nhặt, thấy một hiểu mười. Chỗ bậc thầy của Khổng Tử chính là bao quát được biến hóa của sự vật; từ biểu hiện nhỏ suy ra hệ quả lâu dài.

Cũng như thế, có những việc trên đời tưởng đúng hóa ra sai. Sở dĩ thấy đúng bởi vì đúng với cái trước mắt. Nói sai là vì hậu quả về lâu dài có thể không tốt. Hơn nữa, làm mọi việc không nên chỉ nhìn vào lợi hại với bản thân mà cần xem ảnh hưởng đối với xã hội như thế nào.

Xem thêm:

Từ Khóa: