Đợt mưa lũ từ ngày 16–22/11 tại Nam Trung Bộ và Tây Nguyên được đánh giá là cực đoan, với lượng mưa và mực nước lũ ở nhiều trạm vượt kỷ lục 30–50 năm. Nhiều lưu vực lớn đồng loạt lập đỉnh lịch sử trong bối cảnh đất đã bão hòa kéo dài nhiều tuần.

Mưa lũ vượt hàng loạt kỷ lục lịch sử trong 30–50 năm

Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia ngày 23/11 xác định đợt mưa lũ từ 16–22/11 là hiện tượng thời tiết cực đoan hiếm gặp, khi lượng mưa và mực nước lũ tại nhiều trạm vượt mức quan trắc trong 30–50 năm qua.

Lượng mưa ghi nhận ở nhiều khu vực đạt mức đặc biệt lớn. Tại Sơn Thành Tây, Sơn Thành Đông, Hòa Mỹ Tây và Sông Hinh (tỉnh Đắk Lắk), lượng mưa trong vài ngày đạt 1.000–1.200 mm. Trạm Sơn Hòa (tỉnh Đắk Lắk) ghi nhận 601,2 mm. Trạm Quy Nhơn (tỉnh Gia Lai) đạt 380,6 mm. Các con số này đều vượt kỷ lục cũ của từng trạm.

Từ đầu tháng 10 đến giữa tháng 11, tổng lượng mưa tích lũy cao hơn trung bình nhiều năm từ 120–200%, khiến đất hoàn toàn bão hòa. Khi đợt mưa chính từ 16–22/11 bổ sung thêm 300–1.700 mm tùy khu vực, lũ lớn và lũ lịch sử xuất hiện trên nhiều sông từ Quảng Trị đến Khánh Hòa và Lâm Đồng.

Nhiều sông vượt đỉnh lũ lịch sử. Sông Kỳ Lộ (tỉnh Đắk Lắk) vượt kỷ lục năm 2009. Sông Ba (tỉnh Đắk Lắk) tại Phú Lâm vượt đỉnh năm 1993 với chu kỳ lặp lại khoảng 50 năm. Sông Dinh Ninh Hòa (tỉnh Khánh Hòa) vượt kỷ lục năm 1986. Sông Đa Nhim (tỉnh Lâm Đồng) cũng vượt mức từng ghi nhận.

Việc nhiều lưu vực sông lớn đồng loạt vượt mức lịch sử trong cùng một đợt mưa được đánh giá là hiện tượng cực hiếm, gần như chưa từng xảy ra trong hơn 50 năm theo dõi liên tục tại Việt Nam.

Vì sao mưa lũ lần này trở nên cực đoan và phá kỷ lục?

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, đợt mưa lũ kéo dài hình thành từ sự kết hợp của nhiều hình thái thời tiết mạnh. Nhiễu động trong đới gió Đông ở độ cao 1.500–5.000 m hoạt động liên tục, tạo vùng hội tụ ẩm lớn trải dài từ Quảng Trị đến Khánh Hòa.

Không khí lạnh cường độ mạnh từ đêm 17/11 dồn toàn bộ dải mưa xuống Nam Trung Bộ khiến mưa kéo dài nhiều ngày. Dòng ẩm từ Biển Đông liên tục được vận chuyển vào đất liền. Khi gặp địa hình dãy Trường Sơn cao và dốc, các khối mây phát triển mạnh, tạo ra mưa lớn trên diện rộng.

Lượng mưa phổ biến 800–1.700 mm vượt khả năng tiêu thoát của hệ thống sông suối. Nhiều vị trí thấp trũng, kênh dẫn nhỏ và các lưu vực sông ngắn không thể tiếp nhận lượng nước lớn trong thời gian ngắn.

Đặc điểm địa hình Nam Trung Bộ khiến lũ lên rất nhanh. Các lưu vực dốc, ngắn nên nước mưa tập trung về hạ du chỉ trong vài giờ. Triều cường dâng cao trong nhiều ngày khiến nước thoát chậm, làm ngập lụt kéo dài.

Ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm, nhận định trong 10–15 năm gần đây, các đợt mưa cực đoan ngày càng gia tăng về cường độ. Nhiều trạm ghi nhận lượng mưa một đợt vượt 1.000–1.700 mm, mức trước đây được xem là rất hiếm.

Đợt mưa lũ này vì vậy trở thành một trong những sự kiện nghiêm trọng nhất tại Nam Trung Bộ trong nhiều thập kỷ, ảnh hưởng từ Đắk Lắk, Gia Lai đến Khánh Hòa và Lâm Đồng.

55 bản tin cảnh báo đã phát hành; mưa lớn còn duy trì đến ngày 25/11

Trong thời gian mưa lũ, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia đã ban hành tổng cộng 55 bản tin dự báo và cảnh báo chi tiết. Các bản tin được phát liên tục để hỗ trợ công tác ứng phó của chính quyền các tỉnh từ Quảng Trị đến Khánh Hòa và khu vực Tây Nguyên.

Theo cập nhật mới nhất, từ ngày 23–25/11, TP Huế, TP Đà Nẵng và phía Đông tỉnh Gia Lai vẫn có mưa vừa, mưa to. Lượng mưa phổ biến 50–110 mm, có nơi vượt 220 mm. Từ chiều và đêm 25/11, mưa lớn giảm dần nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ thời tiết nguy hiểm.

Cơ quan khí tượng cảnh báo nguy cơ cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất tại các khu vực đồi núi, đặc biệt những nơi đã ngấm nước lâu ngày. Các hồ chứa cần vận hành đúng quy trình để đảm bảo an toàn hạ du trong bối cảnh mực nước nhiều sông vẫn cao.

Trung tâm nhấn mạnh xu hướng thời tiết cực đoan sẽ tiếp tục gia tăng trong tương lai, đòi hỏi các địa phương nâng cao năng lực giám sát, cảnh báo sớm và chuẩn bị các giải pháp phòng tránh phù hợp với biến đổi khí hậu.

Theo: Khai Mở

Từ Khóa: