Nghi lễ Ca thờ Hoài Trung: Khi Quan họ trở về với cội nguồn

Nghi lễ Ca thờ Hoài Trung (xã Liên Bão, Bắc Ninh) lưu giữ trọn vẹn những làn điệu Quan họ đằm thắm. Nơi đây còn là biểu tượng của việc bảo tồn lễ nghĩa nghiêm cẩn, cội nguồn làm nên cốt cách thanh tao, chuẩn mực của người Quan họ xưa.

• Lễ hội và sự kiện đáng chú ý trong tháng 12 ở Việt Nam
• Trà Thái Nguyên – hành trình từ huyền thoại đến biểu tượng văn hóa Việt
• Bên trong nhà hàng ‘du hành xuyên thời gian’ ở Bắc Kinh

Nghi lễ Ca thờ Hoài Trung: Khát vọng gìn giữ linh hồn di sản

Việc phục dựng thành công nghi thức Ca thờ trang trọng tại đình làng Hoài Trung. Không chỉ là một nỗ lực nghệ thuật mà còn là hành trình nối dài những giá trị văn hóa vô giá của các thế hệ nghệ nhân. Quan họ không chỉ là những câu ca mượt mà ngân nga. Mà còn là một cách sống, một chuẩn mực ứng xử, một hệ thống văn hóa chạm đến chiều sâu nhân bản.

Tại làng Quan họ Hoài Trung: Vùng đất thấm đẫm lịch sử và nghĩa tình. Con người nơi đây vẫn gìn giữ phẩm chất tinh tế, nhã nhặn và đằm sâu cốt cách Kinh Bắc. Coi trọng nghĩa tình hơn mọi giá trị vật chất.

Nghi lễ Ca thờ Hoài Trung là cội nguồn của người Quan họ

Theo liền anh Dương Đức Thắng, Phó Chủ nhiệm CLB Quan họ Hoài Trung. Đây là một trong số rất ít làng còn bảo tồn trọn vẹn các tục lệ cổ từ thuở sơ khai của người Quan họ: từ lễ nghi, lề lối, tới văn hóa thưa gửi.

Để trở thành một liền anh, liền chị đích thực.Trước tiên phải học đạo làm người: khiêm cung, mực thước, ứng xử chỉn chu trong từng lời chào, từng ánh mắt. Khi tiếp đãi bạn Quan họ. Mọi chi tiết đều được tuân thủ nghiêm ngặt: từ trang phục áo năm thân, khăn xếp của liền anh. Cho đến mớ ba mớ bảy, khăn mỏ quạ, nón quai thao của liền chị.
Đặc biệt, quy tắc xưng hô của Quan họ thể hiện sự kính trọng tuyệt đối: không ai được tự xưng anh hai, chị hai, mà chỉ khiêm nhường nói “chúng em”.

Nghi lễ đón bạn – Tinh hoa văn hóa thưa gửi

Từ cổng đình làng, các liền anh “chủ” xếp hàng ngay ngắn đón tiếp liền chị “khách”. Bằng những lời thưa gửi mẫu mực và trìu mến, mở đầu bằng câu chào truyền thống:
“Dạ, anh em chúng em có nhời chào chị hai, chị ba…”
Những lời đối đáp ấy tái hiện nếp xưa, như lời nhắc nhở:
“Quan họ không chỉ có hát. Trước khi hát Quan họ, phải học làm người Quan họ.”
Văn hóa giao tiếp ấy là gốc rễ, là linh hồn của Quan họ. Là nơi nghĩa tình được đặt lên trên mọi cuộc chơi nghệ thuật.

Ca thờ – Nghi thức thiêng liêng giữa không gian Đình cổ

Trong số các hoạt động phục dựng, Ca thờ (Ca sự tại Đình) là nghi lễ thiêng liêng nhất. Đình làng Hoài Trung – thờ ba vị Thành Hoàng là công thần thời Hai Bà Trưng – là nơi diễn ra nghi thức Ca thờ chặt chẽ theo lệ cũ.
Các liền anh liền chị dâng lễ, xin phép Thành Hoàng. Rồi cất lên giọng La Rằng chậm rãi, trang trọng – giọng ca duy nhất được dùng trong không gian thiêng. Nội dung Ca thờ chỉ ngợi ca công đức các bậc tiền nhân. Cầu quốc thái dân an, mùa màng tốt tươi.
Trong khoảnh khắc ấy, tình yêu đôi lứa nhường chỗ cho tình yêu quê hương – đất nước – cộng đồng. Qua những câu ca cổ: “Thoạt chân em bước vào đình”, “Chúc mừng thượng đẳng tối linh”…

Sứ mệnh truyền lửa cho hôm nay và mai sau

Kết thúc Ca thờ, bạn Quan họ được mời về Nhà. Để tiếp tục giao duyên với các làn điệu mộc mạc, sâu lắng như Hừ la, Khoan khoan bớ mụ chèo đò, Ruộng năm sào…
Theo liền anh Dương Đức Thắng, phục dựng Ca thờ không chỉ là tái hiện nghệ thuật. Mà là sứ mệnh giữ gìn di sản cha ông. Để làm được trọn vẹn, cần sự hội tụ tinh hoa của nhiều câu lạc bộ Quan họ. Và những đôi nghệ nhân tiêu biểu làm hình mẫu cho thế hệ trẻ.

Giữa thời hiện đại nhiều đổi thay. Hoài Trung vẫn là một trong số hiếm hoi gìn giữ trọn vẹn nghi thức Quan họ cổ. Một không gian văn hóa sống động và thiêng liêng, nơi di sản được bảo tồn bằng trái tim.

Theo: VĂN HÓA