Trẻ “lười học” không phải do bản chất, mà vì thiếu động lực. Đừng ép buộc hay giảng giải; hãy thử cách đơn giản: đặt quy tắc rõ ràng, liên kết học với niềm vui; giúp con bỏ tính lười học, không cần la mắng!
- Học phí đại học cao nhất Việt Nam: Nguyên tắc ứng xử giữa cha mẹ và con cái
- Dạy con tự tin bằng cách trao quyền tự chọn
- TP.HCM dự kiến cấm học sinh dùng điện thoại kể cả trong giờ ra chơi
Hiểu tâm lý trẻ: Vì sao trẻ chống đối việc học?
Khi trẻ lười học, trốn tránh bài vở, nhiều phụ huynh vội kết luận con “lười biếng” hay “vô trách nhiệm”. Nhưng thực tế, trẻ không sinh ra đã thiếu động lực. Trong thế giới của trẻ, học tập thường là một chuỗi nhiệm vụ khó khăn, mơ hồ, không mang lại kết quả ngay. Ngược lại, chơi game, xem YouTube hay chạy nhảy ngoài sân lại mang đến niềm vui tức thì, dễ hiểu và dễ tiếp cận. Khi đặt hai lựa chọn này lên bàn cân, không khó để thấy trẻ nghiêng về phía nào.
Những lời giảng giải như “học để có tương lai” hay “học để không khổ” thường không hiệu quả. Với trẻ, “tương lai” là một khái niệm xa vời, còn “khổ” là điều chúng chưa từng trải qua. Trong khi đó, sự bực bội khi bị ép học, bị so sánh hay bị nhắc nhở lại rất thật. Kết quả là một vòng lặp mệt mỏi: cha mẹ thúc ép, trẻ phớt lờ, và cuộc chiến bài vở cứ lặp lại mà không có lối thoát.
Để thay đổi, phụ huynh cần hiểu rằng trẻ không cần lý thuyết cao siêu. Điều trẻ cần là một môi trường rõ ràng; nơi học tập có ý nghĩa thực tế và gắn với những gì trẻ yêu thích.
Phương pháp đơn giản: Quy tắc “Làm xong rồi chơi”
Bạn không cần bằng cấp giáo dục để giúp con học tốt hơn. Bí quyết nằm ở việc thiết lập một quy tắc duy nhất, dễ hiểu: làm xong việc trước khi chơi. Quy tắc này cần cụ thể và được áp dụng trước khi trẻ bắt đầu hoạt động giải trí. Ví dụ:
- “Hoàn thành 3 bài toán, con được chơi game 30 phút.”
- “Viết xong đoạn văn, con có thể xem YouTube 20 phút.”
- “Đọc xong bài đọc, con được đi đá banh với bạn.”
Quan trọng là bạn phải kiên định. Không mặc cả, không la mắng, không nhượng bộ. Nếu trẻ chưa xong nhiệm vụ, chỉ cần nói: “Con chưa làm xong phần của mình.” Khi trẻ thấy rằng hoàn thành bài vở dẫn đến những gì chúng muốn, chúng sẽ dần hình thành thói quen tự giác: học xong sớm, chơi sớm hơn.
Phương pháp này không chỉ giúp trẻ học tốt hơn mà còn dạy chúng một nguyên tắc sống quan trọng: muốn nhận được, phải hoàn thành trách nhiệm. Đây không phải đổi chác, mà là cách tái định hình tư duy, giúp trẻ thấy học là một phần của cuộc sống, không phải một cực hình.
Mẹo áp dụng hiệu quả
Để quy tắc “làm xong rồi chơi” phát huy tác dụng, phụ huynh cần lưu ý:
- Cụ thể và khả thi: Đặt mục tiêu nhỏ, dễ đo lường (ví dụ: “Làm 5 câu hỏi lý” thay vì “Học lý đi”). Điều này giúp trẻ không cảm thấy bị quá tải.
- Kiên định tuyệt đối: Nếu bạn nhượng bộ, trẻ sẽ học cách trì hoãn hoặc mặc cả. Hãy giữ vững quy tắc, ngay cả khi trẻ mè nheo.
- Khen ngợi nỗ lực: Khi trẻ hoàn thành nhiệm vụ, hãy khen sự cố gắng, không chỉ kết quả. Ví dụ: “Bố thấy con rất chăm chỉ làm bài, giỏi lắm!”
- Tôn trọng sở thích của trẻ: Liên kết phần thưởng với những gì trẻ yêu thích để tăng động lực.
- Tạo không gian học tập tích cực: Một góc học tập gọn gàng, yên tĩnh sẽ giúp trẻ tập trung hơn.
- Làm gương: Nếu bạn muốn trẻ đúng giờ, hãy giữ lời trong các giao kèo với con.
- Bắt đầu nhỏ: Với trẻ đã quen trì hoãn, hãy đặt mục tiêu dễ trước, rồi tăng dần độ khó.
Lợi ích dài hạn: Xây dựng tự giác và tự tin
Phương pháp này không chỉ giúp trẻ học tốt hơn mà còn xây dựng ý thức trách nhiệm. Khi trẻ thấy rằng hoàn thành nhiệm vụ mang lại tự do, chúng sẽ học cách tự quản lý thời gian và công việc. Quan trọng hơn, mỗi bước tiến nhỏ—dù chỉ là làm xong một bài toán—sẽ giúp trẻ xây dựng lòng tin: “Mình có thể làm được những việc mình không thích.”
Hành trình này không chỉ là loại bỏ việc trẻ lười học. Nó giúp trẻ hiểu rằng trên đời không có gì miễn phí, và để đạt được điều mình muốn, cần hoàn thành trách nhiệm của mình. Khi trẻ tự bước đi bằng đôi chân của mình, bạn sẽ không còn phải đẩy chúng nữa.
Môi trường là chìa khóa
Thay vì ép trẻ học vì “tương lai”, hãy tạo một môi trường nơi học tập có ý nghĩa thực tế, phần thưởng rõ ràng, và quy tắc công bằng. Khi trẻ cảm nhận được thành tựu và sự kiểm soát, chúng sẽ tự giác học tập mà không cần cha mẹ phải thúc ép.
Hãy kiên nhẫn và tin vào khả năng thay đổi của con. Một bước nhỏ hôm nay có thể dẫn trẻ đến những thành công lớn mai sau.