Xung đột Israel – Iran gây hiệu ứng lan rộng, đẩy Trung Á vào thế nhạy cảm về an ninh khi khu vực này trở thành điểm nóng chiến lược mới

Hệ lụy Trung Đông đe dọa sự ổn định Trung Á

Theo Đài RT (Nga) ngày 27/6, ông Timofey Bordachev – Giám đốc Chương trình tại Câu lạc bộ Valdai – cảnh báo rằng bất ổn chính trị tại Iran có thể khiến khu vực Trung Á đối mặt nguy cơ bị các thế lực bên ngoài can thiệp sâu hơn, đặc biệt trong bối cảnh xung đột giữa Israel và Iran tiếp tục leo thang.

Ông nhấn mạnh rằng, dù phương Tây không coi Trung Á là ưu tiên, khu vực này lại mang giá trị chiến lược đặc biệt với Nga và Trung Quốc.

Trung Á có dân số chưa tới 90 triệu người và ảnh hưởng kinh tế toàn cầu còn hạn chế, nhưng lại giữ vị trí then chốt trong cán cân quyền lực Á – Âu.

Từ thế kỷ 19, Afghanistan là nguồn lo ngại chính đối với an ninh khu vực, không phải vì chính quyền trung ương mà bởi các nhóm cực đoan sử dụng lãnh thổ này làm căn cứ.

Nga và Trung Quốc, với các cộng đồng Hồi giáo lớn, luôn nỗ lực ngăn chặn sự lan rộng của chủ nghĩa cực đoan từ khu vực này sang các nước cộng hòa hậu Xô Viết.

Căng thẳng Iran – Israel khiến cục diện thay đổi

Theo ông Bordachev, chính sách cứng rắn của Israel, đặc biệt sau các đợt xung đột với Iran từ tháng 10/2023, đang tạo ra hiệu ứng lan tỏa mạnh. Một số chuyên gia còn cho rằng Thổ Nhĩ Kỳ có thể là mục tiêu tiếp theo, gây khó khăn cho các nước Arab trong việc giữ lập trường trung lập.

Nếu Iran rơi vào hỗn loạn, khoảng trống quyền lực có thể bị các thế lực bên ngoài khai thác để tăng cường hiện diện tại Trung Á, từ đó gây sức ép lên Nga và Trung Quốc.

Không chỉ thách thức từ bên ngoài, Trung Á còn đối diện nguy cơ gia tăng tư tưởng cực đoan trong khu vực. Các phản ứng mạnh từ cộng đồng Hồi giáo trước chính sách quân sự của Israel – qua truyền thông quốc tế – có thể kích động bất mãn, đặc biệt trong giới trẻ.

Dù gắn bó văn hóa với Nga và quá khứ Xô Viết, nhiều người dân Trung Á vẫn giữ liên hệ tinh thần sâu sắc với cộng đồng Hồi giáo toàn cầu, dễ bị tác động bởi các diễn biến ở Trung Đông.

“Nhóm năm Trung Á” – Nỗ lực tự bảo vệ khu vực

Trước nguy cơ bất ổn, các quốc gia Trung Á đã chủ động tăng cường hợp tác nội khối thông qua “Nhóm năm Trung Á”, với sự ủng hộ từ Nga. Mục tiêu là đối thoại, duy trì ổn định và giữ khoảng cách với cạnh tranh địa chính trị.

Đồng thời, các nước trong khu vực duy trì quan hệ chiến lược với Nga và Trung Quốc, trong khi vẫn thận trọng với các sáng kiến do Thổ Nhĩ Kỳ đưa ra, như mô hình “Đại Turan” vốn bị đánh giá là chưa đủ năng lực kinh tế và quân sự để đảm bảo an ninh khu vực.

Ông Bordachev kết luận, Nga cần có cách tiếp cận thực tế và có giới hạn. Moskva không thể đơn phương đảm nhận trách nhiệm đảm bảo an ninh toàn khu vực Trung Á.

Lịch sử cho thấy những cam kết không rõ ràng, như trong Chiến tranh Thế giới thứ nhất, có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

Trong tình hình hiện nay, sự ổn định của Trung Á cần đến từ nội lực khu vực, với Nga là đối tác, không phải người thay thế vai trò chủ thể của các quốc gia.

Theo: Tin Tức