Người ta sợ số 4 vì đồng âm với “tử”. Nhưng trong cổ học, bốn là con số của trật tự và sinh khởi, nơi vạn vật được định hình. Con số bị xem là “xấu” ấy; kỳ thực là biểu tượng của sự cân bằng và sống đúng đạo tự nhiên.

Nỗi sợ bắt nguồn từ âm thanh, không phải bản chất

Trong Hán tự, số 4 – 四 (tứ); được hình thành từ bộ 囗 (vi – ranh giới) và 儿 (nhi – hình người); nguyên nghĩa là ranh giới bao quanh nơi vạn vật được định vị. Về sau, bộ này được hiểu như biểu tượng của trật tự và định hình.

Sự sợ hãi xuất phát từ việc chữ “tứ” (sì, thanh 4, khứ); gần âm với chữ 死 – sǐ (thanh 3, thứ) – nghĩa là “chết”. Đây là hiểu lầm ngữ âm học, bởi trong Hán học, mỗi thanh điệu mang năng lượng riêng:

  • Thanh 4 – khứ (sì): đi xuống dứt khoát, người xưa thường liên tưởng tới điểm định hình và trật tự.
  • Thanh 3 – thứ (sǐ): âm lên xuống, gợi ý về chuyển hóa, kết thúc.

Trong cổ thư, tứ là con số của thế giới định hình; trời có bốn mùa, đất có bốn phương, người quân tử có bốn đức. Đông – Tây đều công nhận: bốn là biểu tượng của trật tự, cân bằng và sự viên mãn hình thể.

Khi nỗi sợ chi phối nhận thức

Ngày nay, bước vào nhiều chung cư, ta dễ thấy tầng 4 biến mất khỏi bảng thang máy; nhường chỗ cho 3A hay 5A. Một con số trung tính bỗng trở thành khoảng trống đáng sợ. Không phải vì bản thân nó; mà vì nỗi ám ảnh được truyền lại qua kinh nghiệm và quan niệm xã hội.

Nhiều tòa nhà số 4 bị loại bỏ (Ảnh: Internet)

Điều thú vị là, cùng lúc ấy, người Việt vẫn ca tụng “bốn bể là nhà”, tôn vinh tứ đức; và coi bốn hướng là chuẩn mực phong thủy. Sự đối lập này dẫn tới một câu hỏi; chúng ta có thực sự sợ số 4, hay chỉ sợ nỗi sợ được người khác truyền lại? Con số không xấu; chỉ có nhận thức méo mó mới biến nó thành điềm dữ. Khi nhìn kỹ, “tứ” trở lại là nền tảng của trật tự và cân bằng.

Số 4 – Biểu tượng của trật tự và định hình trong triết lý phương Đông

Vũ trụ trong triết học cổ Đông Á bắt đầu từ Hỗn độn (Thái cực). Từ Hỗn độn sinh ra Lưỡng nghi – âm và dương, đối lập nhưng bổ sung. Số 3 xuất hiện như bước hòa hợp; Thiên – Địa – Nhân, nơi năng lượng âm dương cân bằng, tạo nền tảng cho trật tự.

Từ sự hòa hợp này sinh ra Tứ tượng, tương ứng với bốn mùa, bốn phương, bốn đức; biểu thị thế giới đã định hình, có trật tự và giới hạn rõ ràng. Số 4 không phải điểm kết thúc, mà là cột trụ của cấu trúc vũ trụ; nơi mọi thứ đi vào hình hài; đồng thời là nền tảng cho các hệ thống triết lý phức tạp hơn.

Bốn phương, tám hướng ( Ảnh: Tiểu Phong)

Tứ tượng trở thành cơ sở cho Ngũ hành; nơi các yếu tố Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ vận hành trong chu kỳ cân bằng; và cũng dẫn đến Bát quái, biểu thị tám trạng thái biến hóa từ bốn phương, bốn mùa. Số 4 vì thế vừa là trụ cột định hình, vừa là biểu tượng trật tự trong đời sống; giữ cho mọi chuyển động của vũ trụ và con người được vận hành hài hòa.

Khi số 4 soi chiếu chính chúng ta

Số 4 không mang điềm dữ; nỗi sợ về nó thực ra là phản chiếu những bất ổn bên trong mỗi người. Khi nội tâm mất cân bằng, khi trật tự trong cuộc sống và môi trường bị xáo trộn; con số trung tính bỗng trở nên đáng sợ. Như phản chiếu nỗi bất an khi trật tự bên trong và bên ngoài bị đảo lộn.

Khi ta tìm lại cân bằng nội tâm; khi nhìn nhận trật tự vũ trụ và xã hội một cách tỉnh táo; “tứ” hiện ra như trụ cột định hình của trật tự. Nó nhắc rằng mọi sự vật, từ chu kỳ thiên nhiên đến mối quan hệ con người; đều vận hành theo quy luật hài hòa. Số 4 vì thế không còn là điềm xấu; nó trở thành biểu tượng của ổn định, cân bằng và sự trọn vẹn. Nó dạy rằng, chỉ khi trật tự bên trong và bên ngoài hòa quyện; con người mới thực sự sống trong an yên. Và những gì từng khiến ta sợ hãi sẽ trở thành nền tảng cho trí tuệ và sự thấu hiểu.