Bánh đá Hà Giang là món bánh truyền thống của người Dao và Nùng, mang hương vị mộc mạc nhưng đậm bản sắc, được ví như tinh hoa ẩm thực miền đá nở hoa.

Nguồn gốc và tên gọi đặc biệt “Bánh đá”

Bánh đá, còn gọi là bánh lơ khoải, là món truyền thống của người Dao và người Nùng ở vùng cao Hà Giang, nay thuộc tỉnh Tuyên Quang. Bánh thường xuất hiện trong dịp lễ, Tết.

Hình dáng bánh có thể là khối trụ dài 10–15 cm hoặc lát tròn dày 1–2 cm. Tên “bánh đá” xuất phát từ hình dạng và độ cứng của bánh khi chưa chế biến, gõ vào nhau nghe như tiếng đá.

Cách làm tỉ mỉ, giữ trọn tinh hoa hạt gạo

Nguyên liệu chính là gạo tẻ trộn với gạo nếp theo tỉ lệ nhất định. Gạo được ngâm 4–5 tiếng, phơi khô rồi nghiền nhỏ. Sau đó, bột được đồ chín, giã khi còn nóng để dẻo quánh.

Người làm nặn nhanh tay thành bánh thuôn dài hoặc tròn. Nếu để nguội, bột sẽ không dính. Bánh sau đó được phơi trong bóng râm cho khô, cất nơi thoáng mát. Nhờ vậy, có thể bảo quản hàng tháng mà vẫn thơm hương gạo mới.

Ngoài bánh trắng truyền thống, người dân sáng tạo thêm các phiên bản nhiều màu. Màu xanh từ lá dứa, tím của lá cẩm, vàng từ nghệ, xanh lam của hoa đậu biếc hay đỏ cam của gấc chín.

Mỗi màu có hương riêng, khiến bánh đá vừa đẹp mắt vừa dậy vị. Sự kết hợp tự nhiên giúp món bánh vừa quen thuộc, vừa mới lạ.

Cách thưởng thức đa dạng

Khi đến tay người tiêu dùng, bánh đá được chế biến theo nhiều cách. Có thể nhúng lẩu, nấu thắng rền hoặc chiên vàng giòn rồi chấm tương ớt, đường hay sữa đặc tùy khẩu vị.

Những chiếc bánh đá chiên vỏ ngoài giòn rụm, bên trong mềm dẻo hấp dẫn thực khách. (Ảnh: Cao Bằng)

Dù chế biến kiểu nào, bánh vẫn giữ vị dẻo bùi, giòn nhẹ và thơm mùi gạo. Người vùng cao thường nướng bánh trên than hồng, hoặc nấu với nước đường gừng, thêm dừa nạo cho ấm bụng ngày đông.

Hương vị quê hương và tình người vùng cao

Chị Phạm Thị Minh, du khách Hà Nội, chia sẻ: “Tôi từng nghe nhiều về bánh đá, nhưng khi nướng thử mới thấy hương thơm lan tỏa. Bánh ngậy, dẻo vừa phải, ai cũng ăn được.”

Anh Lý Văn Sình, người Dao ở Vị Xuyên, nói: “Bánh đá không chỉ để ăn ngày mưa mà còn là món để nhớ quê. Có khách xa, chúng tôi luôn nướng bánh mời và kể chuyện bản làng.”

Từ món ăn dân dã đến đặc sản vùng cao

Từ món bánh mộc mạc, nay bánh đá đã trở thành đặc sản được đóng gói, hút chân không và bán khắp nơi. Nhiều hợp tác xã ở Tuyên Quang đã đưa sản phẩm ra thị trường, phục vụ khách trong và ngoài tỉnh.

Nhờ du lịch phát triển, bánh đá được biết đến rộng rãi hơn, trở thành món quà mang đậm hồn quê và văn hóa miền núi.

Giữ hồn quê trong hương vị bánh đá

Giữa nhịp sống hiện đại, bánh đá vẫn giữ sự giản dị vốn có. Trong từng chiếc bánh là hương gạo mới, bàn tay khéo léo và hơi thở núi rừng. Không chỉ là món ăn ngon, bánh đá còn là biểu tượng văn hóa, chứa đựng niềm tự hào của người dân nơi “miền đá nở hoa”.

Theo: Cao Bằng

Từ Khóa: