MUC NewsTin nhanh | Tin tức 24h | Tin tức mới
Việt Nam giống Ukraine, từng bị láng giềng tấn công. Việt Nam có cùng chung biên giới với Trung Quốc (như Ukraine và Nga). Cuộc giao tranh giữa Trung Quốc và Việt Nam trên Biển Đông có thể tràn vào đất liền – Một kịch bản như vậy có nhiều khả năng xảy ra hơn là Bắc Kinh xâm lược Đài Loan, theo nhận định của chuyên gia Derek Grossman trên tờ Nikkei Asia.
Ông Derek Grossman, nhà phân tích quốc phòng cấp cao của Trung tâm chính sách châu Á-Thái Bình Dương thuộc Tập đoàn RAND (Research And Development), cựu cố vấn tình báo tại Lầu Năm Góc, có bài phân tích về ý đồ của Trung Quốc đối với Việt Nam và Đài Loan.
Dưới đây là các ý chính trong bài phân tích của ông Grossman trên Nikkei Asia ngày 21/3:
Tóm tắt nội dung
Khập khiễng khi so sánh Ukraine và Đài Loan
Cuộc xâm lược Ukraine khiến giới quan sát an ninh Ấn Độ – Thái Bình Dương so sánh giữa hoàn cảnh của Ukraine và Đài Loan khi phải đối đầu với Trung Quốc.
Cả Ukraine và Đài Loan đều là các quốc gia dân chủ đang xung đột với một cường quốc láng giềng theo chủ nghĩa xét lại và độc tài. Ông Putin lập luận rằng Ukraine không phải là một quốc gia có chủ quyền, dường như đang lặp lại lời của ông Tập Cận Bình và các nhà lãnh đạo Trung Quốc trước ông, rằng “Đài Loan chỉ là một tỉnh nổi loạn và ‘ngày thống nhất’ sẽ đến dù thông qua biện pháp hòa bình hay vũ lực nếu cần thiết”.
Tuy nhiên, sau những điểm tương đồng đáng chú ý này, sự so sánh giữa Ukraine và Đài Loan dường như sẽ bị khập khiễng, và một quốc gia Ấn Độ – Thái Bình Dương khác có thể sẽ phải lo lắng hơn Đài Loan vào lúc này, đó là Việt Nam.
Việt Nam có nguy cơ là đích nhắm của Trung Quốc?
Việt Nam đang chịu áp lực ngày càng lớn từ Trung Quốc; đặc biệt là xung quanh các tuyên bố chủ quyền chồng chéo ở Biển Đông.
Dù Trung Quốc không đe dọa xâm lược Việt Nam như Nga đã đe dọa Ukraine. Tuy nhiên, các cuộc giao tranh trên biển có thể tràn vào đất liền; phá vỡ nền hòa bình kéo dài hàng thập niên giữa hai nước. Một kịch bản như vậy có nhiều khả năng xảy ra hơn là một cuộc xâm lược Đài Loan.
Việt Nam không có liên minh an ninh với bất kỳ cường quốc hoặc mạng lưới quân sự nào, đó chính là điều đã khiến Ukraine dễ bị tấn công. Chính sách đối ngoại không liên kết của Hà Nội kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc đồng nghĩa với việc Trung Quốc có thể tấn công mà không sợ bị các quốc gia mạnh hơn trả đũa.
Mặc dù quan hệ Hoa Kỳ-Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây. Tuy nhiên, quan hệ đối tác “toàn diện” của Washington với Hà Nội là quan hệ đối tác cấp thấp nhất trong hệ thống phân cấp của Việt Nam. Hà Nội thậm chí không có liên minh an ninh với người bạn lâu đời là Nga. Điều này thực sự đặt Việt Nam vào thế phải tự lo cho bản thân ở khu vực Biển Đông.
Tương đồng giữa Việt Nam và Ukraine
Việt Nam giống như Ukraine, trước đây cũng từng bị tấn công bởi nước láng giềng khổng lồ. Nga chiếm Crimea vào năm 2014 và xâm nhập vào khu vực biên giới Donetsk và Luhansk của Ukraine.
Tương tự, năm 1974 Trung Quốc đã chiếm một phần quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam. Năm 1979, Trung Quốc tiến hành cuộc xâm lược để “dạy cho Việt Nam một bài học” vì đã can thiệp vào Campuchia chống lại Khmer Đỏ do Trung Quốc hậu thuẫn. Theo một bài bình luận gần đây, điều duy nhất đã cứu Việt Nam trước đây khỏi một cuộc xâm lược hoàn toàn là nhờ liên minh với Liên Xô, quốc gia có vũ khí hạt nhân. Nhưng liên minh này không tồn tại nữa.
Bắc Kinh vẫn tiếp tục thực hiện các chiến dịch quân sự chống lại Việt Nam. Năm 1988, Bắc Kinh đã tấn công Việt Nam tại Đá Gạc Ma thuộc quần đảo Trường Sa. Những năm gần đây, Bắc Kinh đã xây dựng các căn cứ quân sự trên các đảo nhân tạo ở quần đảo Trường Sa và triển khai lực lượng đến quần đảo Hoàng Sa.
Mối de dọa đối với Việt Nam
Trung Quốc ngày nay sở hữu hải quân lớn nhất thế giới, lực lượng tuần duyên và lực lượng dân quân biển lớn nhất khu vực. Họ thường xuyên tuần tra các khu vực tranh chấp và buộc tàu thuyền của các đối thủ ra khỏi khu vực. Đầu tháng 3, quân đội Trung Quốc (PLA) đã trục vớt một chiếc máy bay chiến đấu bị rơi trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam mà không được sự cho phép của Hà Nội.
Việc Trung Quốc thành lập hai căn cứ quân sự (gồm căn cứ tên lửa và máy bay trực thăng) gần biên giới đất liền với Việt Nam đã được công khai vào năm ngoái. Luật biên giới đất liền mới của Bắc Kinh cũng được thông qua vào năm 2021. Nó khuyến khích bảo vệ tích cực biên giới của Trung Quốc bằng vũ lực và các đơn vị quân đội hoạt động ngoài các căn cứ này có thể được trao quyền để gây thêm áp lực đối với Việt Nam.
Nên so sánh Nga-Ukraine với Trung Quốc-Việt Nam
Việc Trung Quốc tấn công Đài Loan sẽ phức tạp hơn nhiều so với việc Nga xâm lược Ukraine. Nga tập trung quân dọc theo biên giới và xâm chiếm phần lãnh thổ hầu hết là bằng phẳng và tiếp giáp. Trong khi đó, nếu tấn công Đài Loan thì Trung Quốc sẽ phải thực hiện chiến dịch đổ bộ vào hòn đảo và có thể dễ bị thiệt hại khi đi qua eo biển Đài Loan. Tuy nhiên, đường biên giới chung trên đất liền của Việt Nam với Trung Quốc (tương tự như Nga với Ukraine) không có bất kỳ thách thức khó khăn đặc biệt nào về mặt địa hình.
Ngoài ra, Đài Loan đã đầu tư rất nhiều vào việc mua sắm hoặc phát triển khả năng phòng thủ nhằm chống lại các nỗ lực xâm lược của Bắc Kinh. Đài Loan sở hữu các tên lửa đất đối không, đồng thời cũng được lợi từ sự hỗ trợ kéo dài hàng thập kỷ trong việc mua sắm các hệ thống vũ khí tiên tiến của Mỹ. Đài Loan đã phát triển lực lượng vũ trang của mình và hoàn thiện khả năng tiến hành chiến tranh trong các lĩnh vực không quân và hải quân, trong khi Việt Nam thì không.
Mặc dù Đài Loan không có liên minh với Mỹ hoặc bất kỳ cường quốc nào khác, nhưng mọi chính quyền Mỹ đều cam kết hỗ trợ Đài Loan những vũ khí cần thiết để phòng thủ dưới sự bảo trợ của Đạo luật Quan hệ Đài Loan. Tháng 10/2021 Mỹ khẳng định đã chuẩn bị sẵn sàng để bảo vệ Đài Loan nếu Trung Quốc tiến hành một cuộc tấn công quân sự nhằm vào hòn đảo này. Việt Nam không thể có kỳ vọng như vậy.
Không có sự so sánh nào là hoàn hảo, nhưng so sánh Nga – Ukraine với Trung Quốc – Đài Loan sẽ là thiếu sót nghiêm trọng. Kịch bản xung đột nổ ra giữa Trung Quốc và Việt Nam dường như sẽ dễ xảy ra hơn trong trường hợp tình hình ở Biển Đông leo thang thành một cuộc xung đột lớn hơn trên đất liền.
Kết luận này có hai hàm ý. Một mặt, Washington có thể sẽ yên tâm khi biết rằng Đài Loan không dễ bị tấn công như Ukraine. Mặt khác, Mỹ có thể sẽ có cái nhìn lo âu đối với Việt Nam.