Nằm nép mình bên dòng sông Hoàng Mai thơ mộng, đền Cờn là một trong những di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia mang đậm giá trị tâm linh và kiến trúc đặc sắc của xứ Nghệ.
- Biết ơn – Cội nguồn nhân cách, gốc rễ của xã hội nhân văn
- Buông bỏ để gần nhau hơn – Giữ hạnh phúc gia đình Việt
- Mở rộng chế độ thai sản từ 1/7: Đối với lao động nam
Từ lâu, đền đã trở thành điểm hành hương nổi tiếng, nơi người dân và du khách tìm về để cầu mong bình an, may mắn và khám phá những câu chuyện kỳ bí gắn với lịch sử hào hùng của dân tộc.
Biểu tượng tâm linh hàng đầu xứ Nghệ
Từ xa xưa, đền Cờn đã được biết đến là ngôi đền linh thiêng bậc nhất trong hệ thống “tứ linh từ” của vùng Nghệ Tĩnh, theo câu truyền tụng dân gian: “Nhất Cờn, nhì Quả, tam Bạch Mã, tứ Chiêu Trưng.”
Ngôi đền tọa lạc tại phường Quỳnh Phương, thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An, cách Hà Nội khoảng 220km và cách trung tâm TP. Vinh khoảng 75km. Vị trí thuận lợi cùng khung cảnh sông nước hữu tình khiến nơi đây trở thành điểm du lịch văn hóa – tâm linh thu hút du khách thập phương suốt bốn mùa trong năm.
Lịch sử dựng đền và sự tích đầy huyền bí
Theo ghi chép, đền Cờn được xây dựng từ năm 1235, dưới thời nhà Trần, và được mở rộng, trùng tu trong suốt các triều đại Lê và Nguyễn. Ngôi đền gắn liền với bi kịch của triều đình nhà Tống vào năm 1279, khi quân Tống bại trận trước quân Nguyên – Mông. Vua Tống Đế Bính cùng các tướng lĩnh như Trương Thế Kiệt, Lục Tú Phu đã trầm mình xuống biển để giữ khí tiết.
Cũng trong biến cố ấy, Từ Hy Thái hậu Dương Nguyệt Quả cùng hai công chúa Triệu Nguyệt Khiêu, Triệu Nguyệt Hương và bà nhũ mẫu đã tự vẫn trên biển. Thi thể họ trôi dạt vào vùng cửa Càn (nay thuộc Quỳnh Phương, Nghệ An) và được dân làng phát hiện, an táng, lập miếu thờ phụng. Từ đó, đền Cờn trở thành nơi tôn thờ Tứ vị Thánh nương – những người phụ nữ trung trinh tiết liệt của triều đình Tống.
Đặc biệt, nhiều giai thoại dân gian và tư liệu lịch sử cũng ghi nhận sự linh ứng kỳ lạ của các vị thần nơi đây trong các cuộc chinh chiến của vua Trần Anh Tông và vua Lê Thánh Tông. Sau khi được thần linh báo mộng và phù trợ thắng giặc Chiêm, cả hai vị vua đều sắc phong, mở rộng quy mô đền và ban chiếu lệnh bảo tồn.
Năm 1993, Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch đã công nhận đền Cờn là di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia, đánh dấu giá trị bền vững của công trình này trong kho tàng di sản Việt Nam.
Kiến trúc cổ kính mang đậm bản sắc Việt
Quần thể đền Cờn gồm hai ngôi đền chính là Đền Cờn Trong và Đền Cờn Ngoài, cách nhau khoảng 1km. Cả hai đều sở hữu kiến trúc cổ độc đáo, hài hòa giữa tinh thần phương Đông và nghệ thuật dân gian Việt.
Đền Cờn Trong
Được xây dựng với bố cục uy nghi, đền Cờn Trong gồm các hạng mục như Nghi môn, Hạ điện, Trung điện, Chính điện, tòa Ca vũ… Mỗi điện thờ một vị thần khác nhau như:
- Hạ điện: Thờ Ngũ Vị Tôn Ông và Tứ Phủ Quan Hoàng.
- Trung điện: Thờ Tam Tòa Thánh Mẫu.
- Thượng điện: Thờ Tứ vị Thánh Nương, Mộc Thần và Cốc Thần.
Từng chi tiết chạm khắc gỗ, câu đối, hoành phi tại đây đều thể hiện trình độ thủ công tinh xảo của các nghệ nhân xưa.
Đền Cờn Ngoài
Đền được xây dựng vào thế kỷ XV, dưới thời Lê Thánh Tông, có kết cấu hình chữ Đinh, gồm ba gian chính và một hậu cung. Tại đây thờ các vị tướng trung liệt nhà Tống như Tống Đế Bính, Lục Tú Phu và Trương Thế Kiệt – những người từng được dân gian sánh với nghĩa khí trung thần phương Bắc.
Nơi lưu giữ kho báu lịch sử – văn hóa
Đền Cờn là bảo tàng sống lưu giữ nhiều hiện vật cổ quý hiếm:
- Đền Cờn Trong hiện còn bảo tồn hơn 140 cổ vật: chuông đồng đúc năm 1952, bia đá khắc thơ, 28 pho tượng đá, câu đối chạm trổ, đồ thờ bằng ngà, đồng…
- Đền Cờn Ngoài có hai tượng Chăm cổ, tượng quan hậu, đôi voi đá… phản ánh sự giao thoa văn hóa Việt – Chăm, đồng thời minh chứng cho lịch sử di cư và giao thương vùng ven biển miền Trung.
Lễ hội đền Cờn – Hòa quyện tín ngưỡng và bản sắc dân gian
Lễ hội đền Cờn được tổ chức long trọng hằng năm từ ngày 19 – 21 tháng Giêng âm lịch. Đây là một trong những lễ hội cổ truyền lâu đời nhất xứ Nghệ, thu hút đông đảo người dân và du khách.
Lễ hội gồm hai phần:
- Phần lễ: Lễ cầu ngư, lễ yết vị, lễ hợp tế… nhằm cầu cho mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an, ngư dân ra khơi thuận lợi.
- Phần hội: Diễn ra với nhiều trò chơi dân gian đặc sắc như kéo co, đánh cờ người, đua thuyền, múa hát dân ca ví giặm, tái hiện sinh hoạt văn hóa dân gian vùng biển.
Lễ hội đền Cờn không chỉ là dịp để người dân tri ân công đức thần linh, mà còn là sự kiện góp phần bảo tồn và lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng ven biển Nghệ An.
Kinh nghiệm chiêm bái đền Cờn
Lễ vật cần chuẩn bị
- Lễ chay: Hoa quả, hương, bánh kẹo, trà…
- Lễ mặn: Gà luộc, giò, chả…
- Lễ sống: Gạo, muối, trứng vịt – trứng gà sống, vàng mã…
- Cỗ Sơn Trang: Chanh, bún, cua, ốc, ớt…
- Lễ thờ Cô, Cậu: Oản, gương, lược, nón áo nhỏ…
Lưu ý khi tham quan
- Ăn mặc chỉnh tề, không mặc trang phục phản cảm.
- Không chụp ảnh tùy tiện bên trong khu thờ chính.
- Giữ trật tự, đi lại nhẹ nhàng, không giẫm lên bậc thềm điện thờ.
- Khi vào đền, nên đi cửa phụ, tháo giày dép và hạn chế nói chuyện lớn tiếng.
Kết hợp khám phá VinWonders Cửa Hội – “điểm nhấn mới” của du lịch Nghệ An
Nếu muốn kết hợp trải nghiệm tâm linh và giải trí, du khách có thể ghé VinWonders Cửa Hội, khu tổ hợp vui chơi giải trí hiện đại vừa khai trương vào tháng 6/2024. Chỉ cách đền Cờn khoảng 20km, VinWonders hứa hẹn mang đến những trải nghiệm bùng nổ với:
- Công viên nước hiện đại.
- Khu phố thương mại sầm uất.
- Show diễn văn hóa hoành tráng, kết hợp ánh sáng và âm thanh 3D.
Đền Cờn – Di sản văn hóa, điểm đến tâm linh không thể bỏ lỡ
Giữa nhịp sống hiện đại, đền Cờn vẫn giữ nguyên vẻ trang nghiêm, cổ kính như một chứng nhân của lịch sử và tâm linh dân tộc. Với giá trị lịch sử sâu sắc, kiến trúc độc đáo, lễ hội truyền thống và không gian linh thiêng, đền Cờn xứng đáng là điểm đến không thể bỏ qua trong hành trình khám phá Nghệ An – vùng đất “địa linh nhân kiệt”.
Theo: Vinwonders