Đất nước Nhật Bản luôn nổi tiếng với việc coi trọng và giữ gìn nét đẹp truyền thống. Một ví dụ điển hình là những cây nến Warosoku, được dùng để thắp sáng trên nơi thờ tự.Chúng có từ xa xưa và được làm hoàn toàn từ thực vật.

Nến truyền thống Nhật Bản

Có vô số loại nến sẵn có ở Nhật Bản, trong đó có những loại nến mang đậm nét truyền thống, và thường được sử dụng trong các đền thờ Phật giáo, Đạo giáo hay trên các bàn thờ gia đình. Nó thực sự khác với nến phương Tây ở nhiều yếu tố, từ chất liệu làm nến cho đến cách làm.

Về tên gọi, nến trong từ gốc tiếng Nhật là “rosoku”. Tuy nhiên, khi để người ta phân biệt nến truyền thống Nhật Bản và nến của phương Tây; thì họ đã thêm tiền tố “wa” hoặc “yo” để nói lên nguồn gốc của loại nến. Do vậy, ta sẽ có “warosoku” là nến truyền thống Nhật Bản; còn “yorosoku” là nến của phương Tây.

Để tìm hiểu thêm về sự khác nhau của 2 loại nến này; mời các bạn đến thăm Tanji Renshodo, cửa hàng chuyên bán vật dụng cho các đền thờ Phật giáo ở Kyoto.

Kiyoshi Tanji là chủ một gia đình làm nến truyền thống đã có hơn 500 tuổi. Ông cho biết nhiều người nhầm tưởng rằng, nến Nhật Bản khác nến phương Tây chủ yếu ở kiểu dáng bên ngoài. Ông vừa đưa ra một ngọn nến khá nặng với cái đế rộng, mỏng và nói “Nến dạng này, được gọi là ikari-gata, là dạng mà hầu như mọi người đều biết là một cây nến Nhật Bản. Nhưng cũng có một kiểu thẳng hình trụ từ trên xuống dưới được gọi là kigake, có hình dạng giống với nến phương Tây”.

Nguyên liệu khác biệt của nến truyền thống Nhật Bản và nến phương Tây

“Nến Nhật Bản được làm 100% từ thực vật và không có chứa bất kỳ sản phẩm động vật nào”, Tanji giải thích. “Sự khác biệt này đặc biệt quan trọng đối với loại nến sẽ được sử dụng trong điện thờ Phật giáo hay trên bàn thờ tại gia; bởi vì trong giới luật Phật giáo cấm sát sinh các loài động vật”.

Ở phương Tây, nến được làm từ sáp ong hoặc mỡ động vật để làm cho ngọn nến cứng vững hơn. Sau đó, khoảng sau thế kỷ thứ 18, việc làm nến lại phụ thuộc chủ yếu vào sáp cá nhà táng; hoặc chất béo động vật được tinh chế gọi là stearin. Ngày nay đa số các loại nến thị trường đều được làm bằng sáp parafin, là sản phẩm từ ngành công nghiệp hóa dầu.

Nguyên liệu chiết xuất từ thực vật làm nến Nhật Bản

Nến Nhật Bản lại luôn làm bằng chất béo tự nhiên chiết xuất từ thực vật; nó được gọi là mokuro tức là “sáp cây”. Loại sáp này thường được gia công bằng tay trong những cái khuôn nhỏ. Qua thời gian, các nguồn nguyên liệu thực vật khác nhau đã được sử dụng; bao gồm cả cám từ gạo, nhưng mokuro có giá trị nhất được làm từ nhựa của cây bụi lớn tên là Sơn ta (Toxicodendron succedaneum).

Tanji dẫn mọi người đến không gian làm việc nhỏ xinh của ông; chỉ vào những chùm lá sơn ta khác nhau đến từ khắp nơi trên đất nước Nhật Bản và giải thích sự khác biệt của chúng. Sơn ta cần sống ở nơi khí hậu ấm áp. Vì vậy, chúng thường được trồng ở những nơi như Kyushu, Shikoku và Wakayama, nhưng hiện tại không còn có nhiều người trồng nữa. Ngày nay, cây Sơn ta trồng được dùng chủ yếu cho nến truyền thống; hoặc làm bintsuke loại sáp thơm dùng để bôi lên tóc của các võ sỹ Sumo.

Phân biệt nến Nhật Bản và nến phương Tây

Sợi bấc của nến truyền thống Nhật bản ít tro muội, to sáng, cháy lâu hơn và có thể chịu trước gió lớn.
Sợi bấc của nến truyền thống Nhật bản ít tro muội, to sáng, cháy lâu hơn và có thể chịu trước gió lớn.

Một cách rất dễ dàng để phân biệt nến phương Tây và Nhật Bản, đó là nhìn vào sợi bấc của nến. Nến của phương Tây là một sợi cotton; thì bấc của nến truyền thống Nhật Bản có dạng dày và cứng hơn. Mỗi bấc đèn thường phải được gia công bằng cách cuộn từng tờ washi (giấy Nhật Bản) vào; sau đó được kết cẩn thận với những sợi từ cỏ igusa; một loại cỏ chuyên được dùng để làm thảm Tatami của người Nhật. Cuối cùng là bao bọc bên ngoài bấc nến bằng sợi bông.

Phần còn lại của nến cũng được làm rất kỳ công. Tanji đã cho xem cách ông làm. Đầu tiên ông chỉ cách rửa những que bấc cứng; rồi quết đều sáp ấm lên bấc cho đến khi nó đạt được kích thước phù hợp. Sau đó, ông dùng dao để định hình cây nến, và gọt tỉa cho nó trở nên mịn màng.

Phải mất khá nhiều năm để có thể nắm vững được các kỹ thuật làm nến. Hiện nay cũng có rất ít người theo học nghề này. “Trước kia có tới hơn 80 nhà làm nến truyền thống ở Kyoto; nhưng bây giờ chỉ còn có bốn nhà” Tanji nhớ lại.

Video cách làm nến truyền thống của người Nhật

Giá trị của nến truyền thống Nhật Bản

Nhiều người tiêu dùng sẵn sàng trả giá cao hơn cho một cây nến được làm bằng tay và hoàn toàn từ tự nhiên. Anh Wakako, được biết đến là một người hiểu biết và yêu thích về chủ đề này chia sẻ: “Nến thủ công của Nhật tạo ra ít muội hơn và ít bị chảy giọt hơn. Ngọn lửa to hơn và sáng hơn. Nó cháy lâu hơn và có thể chịu được trước gió lớn”.

Các cửa hàng chuyên về nến ở Nhật Bản hiện còn rất ít; nhưng nến Warosoku được bán trực tuyến và nhiều nhà cung cấp sẵn sàng giao hàng đi nước ngoài. Bạn có thể tìm thấy chúng trong các cửa hàng cung cấp đồ dùng cho thờ cúng, và nhiều cửa hàng quà tặng; đặc biệt là ở tại các điểm đến du lịch. Đó là những ngọn nến được sơn hoa văn rất đẹp.

Trong trường hợp bạn ở Kyoto, hãy ghé qua cửa hàng của Tanji; cách ga JR Kyoto, phía Bắc đường Shichijo ở Karasuma Nishi-iru 5 phút đi bộ. Nếu bạn gặp chút may mắn, ông Tanji sẽ làm nến khi bạn đến. Du khách sẽ được chào đón để xem quy trình làm nến Warosoku.

Theo Tinh hoa

Xem thêm: